Yeniçağ Gazetesi Ankara Muhabiri Şevket Gölük
Bayraktar, iklim değişiklikleri, üretimdeki azalma ve talepteki artışın fiyatları etkilediğini söyledi.
Elmada 4,9 kat fark
Bayraktar, Temmuz ayında üretici ile market ortasındaki fiyat farkının en fazla elmada olduğunu belirtti. Üreticide 5 lira olan elmanın markette 24 lira 53 kuruşa satıldığını tabir eden Bayraktar, “Elma 4,9 kat, kuru üzüm 3,7 kat, havuç 3,2 kat, maydanoz 3 kat, marul ve kuru incir 2,9 kat fazlaya markette satıldı.” dedi.
Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Lideri Şemsi Bayraktar, Temmuz ayında üretici ile market ortasındaki fiyat değişimlerini, bu değişimlerin nedenlerini, mazot başta olmak üzere aylık ve yıllık girdi fiyatlarındaki değişimleri ve besin fiyatlarında yaşanan fiyat artışlarını yaptığı imajlı basın açıklamasıyla kıymetlendirdi.
Temmuz ayında üretici ile market ortasındaki fiyat farkının en fazla yüzde 390,7 ile elmada olduğunu belirten Bayraktar, açıklamasını şöyle sürdürdü;
“Elmadaki fiyat artışını yüzde 268,6 ile kuru üzüm, yüzde 219,7 ile havuç, yüzde 198,5 ile maydanoz, yüzde 192,1 ile marul, yüzde 185,4 ile kuru incir takip etti.
Elma 4,9 kat, kuru üzüm 3,7 kat, havuç 3,2 kat, maydanoz 3 kat, marul ve kuru incir 2,9 kat fazlaya markette satıldı.
Üreticide 5 lira olan elma markette 24 lira 53 kuruşa, 25 lira olan kuru üzüm 92 lira 15 kuruşa, 10 lira olan havuç 31 lira 97 kuruşa, 2 lira 66 kuruş olan maydanoz 7 lira 95 kuruşa, 7 lira 17 kuruş olan marul 20 lira 93 kuruşa, 55 lira olan kuru incir 156 lira 97 kuruşa tüketiciye satıldı.”
“Markette satılan eserlerin yarısından fazlasında fiyat artış görüldü”
“Türkiye Ziraat Odaları Birliği olarak fiyat topladığımız market eserlerinin yarısından fazlasında fiyat artışı bulunuyor.
Temmuz ayında markette 37 eserin 19’unda fiyat artışı, 18’inde fiyat düşüşü görüldü.
Markette fiyatı en fazla artan eser yüzde 56,9 ile sivri biber oldu. Sivri biberdeki fiyat artışını yüzde 28,1 ile maydanoz, yüzde 23,9 ile marul, yüzde 21,3 ile karpuz, yüzde 18,6 ile yeşil fasulye, yüzde 16,7 ile yumurta takip etti.
Markette fiyatı en çok düşen eser ise yüzde 16,8 ile yeşil mercimek oldu. Yeşil mercimekteki düşüşü yüzde 12,4 ile havuç, yüzde 12,1 ile pirinç, yüzde 11,4 ile kuru incir, yüzde 11,1 ile kuru kayısı izledi.”
Üretici fiyatları
“Temmuz ayında üreticide 29 eserinin 15’inde fiyat artışı olurken, 5’inde fiyat düşüşü görüldü. 9 eserde ise fiyat değişimi olmadı.
Temmuz ayında üreticide fiyatı en çok düşen eser yüzde 39,5 ile yeşil soğan oldu. Yeşil soğandaki fiyat düşüşünü yüzde 24,8 ile domates, yüzde 10 ile marul, yüzde 9,1 ile havuç, yüzde 4,2 ile patates izledi.
Üreticide en fazla fiyat artışı yüzde 120,4 ile karpuzda görüldü. Karpuzdaki fiyat artışını yüzde 93,3 ile yeşil fasulye, yüzde 57 ile patlıcan, yüzde 46,4 ile kabak, yüzde 44,5 ile sivri biber takip etti.”
Fiyat değişimlerinin nedenleri
“Ani iklim değişiklikleri, çok sıcaklar, çok yağışlar ve üretimdeki azalma eser fiyatları üzerinde tesirli oldu.
Sıcaklıkların artmasıyla birlikte hasadın erken başlaması birçok sebzede üretimi artırdı. Eser arzının artması fiyatların düşmesine neden oldu. Bu eserlerden yeşil soğan, domates, marul, havuç ve patates fiyatları geriledi.
Bazı bölgelerde çok sıcaklık kaynaklı eserlerde hasar oluşurken, hasadının devam ettiği bölgelerde ise yağış kaynaklı eser arzında yaşanan gecikmeler üreticideki karpuz fiyatlarını üst istikamette çekti.
Yetiştirilmesindeki zahmetler nedeniyle yeşil fasulyede ekiliş alanlarının azalması üretimi düşürüyor. Arzdaki azalmayla birlikte fiyatlar yükseliyor.
İç talebin yanında dış talepteki artış patlıcan ve kabak fiyatlarının artışında tesirli oldu.
Aşırı sıcaklardan ötürü sivribiber ziyan gördü. Kalitesi düşen eserin arzının azalması üretici fiyatlarında da artışı getirdi.”
“Zeytinyağı fiyatlarında artış devam ediyor”
“Zeytinyağı fiyatlarındaki artışa talepte yaşanan artışın yanı sıra yağışların yetersiz ve düzensizliğine bağlı olarak zeytin ve zeytinyağı rekoltesinde beklenen düşüşün de tesiri oldu.
Dünya piyasalarında görülen zeytin ve zeytinyağı fiyat artışı ülkemizi de etkiliyor. Avrupa’da yaşanan kuraklık nedeniyle zeytin ve zeytinyağı rekoltesinde düşüşler görüldü ve bu durum zeytinyağı ihracatımızı artırdı.
Zeytin ve zeytinyağı üreticilerimizin mağdur olmaması ve üretimlerine devam edebilmesi için verilen devlet dayanaklarının artırılması büyük değer taşıyor.”
Temmuz Ayı Aylık ve Yıllık Girdi Fiyatlarındaki Değişim
“Odalarımız aracılığıyla girdi piyasalarından aldığımız fiyat bilgilerine nazaran Temmuz ayında, haziran ayına nazaran, üre gübresi yüzde 33, DAP gübresi yüzde 16,9, kalsiyum amonyum nitrat gübresi yüzde 13,7, 20.20.0 kompoze gübresi yüzde 13,5 ve amonyum sülfat gübresi yüzde 9,6 oranında arttı.
Geçen yılın temmuz ayına nazaran ise son bir yılda, kalsiyum amonyum nitrat gübresi yüzde 16,8, 20.20.0 kompoze gübresi yüzde 7,5, DAP gübresi yüzde 4,2, üre gübresi yüzde 1,7 oranında artarken, amonyum sülfat gübresi yüzde 12,4 oranında azaldı.
Mazot fiyatı aylık olarak yüzde 51,9, son bir yıla nazaran ise yüzde 49,9 oranında arttı. Besi yemi temmuz ayında haziran ayına nazaran yüzde 1,9, süt yemi yüzde 2,4, son bir yılda besi yemi yüzde 27,5 ve süt yemi yüzde 25,1 oranında arttı. Elektrik fiyatları son bir yılda yüzde 3,1 oranında arttı.”
“Mazotta son 1 yıllık fiyat artışı son 1 aylık devirde gerçekleşti”
“Yeni yapılan artırımla birlikte mazot fiyatı aylık olarak yüzde 51,9, son bir yıla nazaran ise yüzde 49,9 oranında arttı. Üreticilerimiz canla başla üretiyor, iktisada döviz kazandırıyor. Fakat bu süreçte takviye beklerken mazota yapılan artırımla karşılaştı ve hasat sevincini bile yaşayamadı. Bu fahiş artırımla birlikte mazota verilen takviye tümden eriyip gittiği üzere, tarıma verilen tüm dayanakların de yüzde 75’i de mazota uygulanan ÖTV, KDV ve döviz fiyatı artışı yoluyla devlete geri aktarılıyor. Mazot bir özel tüketim eseri değildir ki vergi alınsın. Bu durum birebir vakitte nakliye fiyatlarını artıracak tüketiciye ulaşıncaya kadar besin fiyatları katlanacaktır.
Tarımsal faaliyetlerin ağırlaştığı bu aylarda üreticilerimizin üretimini sürdürebilmesi için mazotta uygulanan vergiler kaldırılmalı, takviyeler artırılmalı ve dayanakların ödeme tarihi öne çekilmelidir.”
“Gübre fiyatları artışı üreticiyi endişelendiriyor”
“Gübre fiyatlarında 6 aydır oluşan fiyat düşüşünün akabinde haziran ayında yükselmeye başlayan fiyatlar Temmuz’da da artmaya devam etti. Son bir ayda gübre fiyatlarında yüzde 33’e varan artışlar görüldü. Bu artış yıllık bazda da fiyat artışı getirdi.
Yeni ekim devrine kısa bir mühlet kala artan gübre fiyatları karşısında üreticilerimiz tasa duyuyor. Üreticilerimiz bu hasattan kazanacağı parayla başta buğday ve arpa üretimi olmak üzere gübre kullanımının kıymetli bir girdi maliyeti olduğu eserler için girdi temin edecektir.
Zamlardan etkilenen ve hasadından yeteri kadar gelir elde edemeyeceği kaygısı yaşayan üreticilerimiz yeni dönem için nasıl girdi temin edecektir.
Üreticilerimizin mağdur olmaması, üretime darbe vurulmaması için tüm gübre fiyatlarının makul düzeylerde tutulması ve gübre dayanaklarının artırılması gerekiyor.”
“Merkez Bankası raporuna nazaran besin fiyatları artışları devam edecek”
“Bitkisel ve hayvansal üretimdeki maliyet sıkıntısını çözmeden ve üretimi artırmadan besin eserlerindeki enflasyonu çözmek mümkün değildir. Bu sorun çözülmediği takdirde üreticilerimiz az kazandığı için üretimden vazgeçecek, tüketicilerimiz ise daha değerliye eser tüketecektir. Maliyetlerin düşürülmesi için üreticilerimiz ziraî üretimde kullanılan tüm girdilere makul fiyatlardan ulaşmak zorundadır.
Merkez Bankası yayınladığı raporda başta zerzevat ve meyve olmak üzere besin fiyatlarında artışın süreceğini belirtiyor. Besin fiyatları artışlarında en değerli etken olan üretici maliyetleri eser arzını olumsuz istikamette etkiliyor. Besin eserlerine karşı artan iç ve dış talebin karşılanıp piyasanın istikrar bulması, fiyat düzeyinin korunması arz meselesinin tahliline bağlıdır.”
