Türkiye 100 yıl evvel savaş meydanında bozguna uğrattığı düşmanı masada da yendi.
Atatürk’ün tabiriyle Lozan, “Türk tarihinde dönüm noktası” oldu. Lozan Heyeti Lideri ve yeni Türk devletinin Dışişleri Bakanı İsmet İnönü’nün, Mustafa Kemal Atatürk’ün kendisine gönderdiği altın dolma kalemle 24 Temmuz 1923’te imzaladığı Lozan Anlaşması’nın 100. yılı kutlanıyor.
NASIL İMZALANDI?
Türk milleti, Sevr Antlaşması’na karşı Kurtuluş Savaşı’nı başlatmış ve dört yıl süren gayretten zaferle çıkmıştır. Bu zafer, Sevr Antlaşması’nı tarihin çöplüğüne atan ve Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunu sağlayan bir adım olmuştur. Türkiye Cumhuriyeti, Lozan Barış Konferansı’na katılmak üzere İsmet İnönü’yü başkanlığında bir heyet göndermiştir. İsmet İnönü, Lozan’da Türkiye’nin haklarını savunmuş ve 24 Temmuz 1923 tarihinde yeni bir antlaşma imzalamıştır. Lozan Antlaşması, Türkiye’nin egemenliğini tanımış, sonlarını belirlemiş ve azınlık problemlerini çözmüştür.
TÜRKİYE’NİN TAPU SENEDİ: LOZAN
Lozan Antlaşması, 24 Temmuz 1923’te İsviçre’nin Lozan kentinde imzalandı. Antlaşma ile Türkiye, Kurtuluş Savaşı’nda kazandığı zaferi diplomatik alanda da taçlandırdı. Anadolu’nun tekrar Türkiye olduğunu, ulusal sonlar içerisinde bir bütün ve parçalanamayacağını dünyaya ilan etti.
Lozan Antlaşması ile Türkiye, Osmanlı İmparatorluğu’nun mirasçısı olmadığını, yeni bir devlet olarak kurulduğunu ve eski imparatorluğun borçlarını üstlenmediğini bildirdi. Ayrıyeten Türkiye, kapitülasyonlardan kurtuldu ve yabancı devletlerin ülkedeki ayrıcalıklarına son verdi. Böylelikle Türkiye özgürleşti ve kendi iç işlerinde tam bir egemenlik kazandı.
TÜRKİYE DÜNYA DEVLETLERİYLE EŞİT HAKLARA SAHİP OLDU
Lozan Antlaşması ile Türkiye, dünya devletleriyle eşit haklara sahip oldu. Antlaşma ile Türkiye’nin sonları belirlendi ve komşu ülkelerle bağlar düzenlendi. Ayrıyeten Türkiye, Boğazlar üzerindeki haklarını korudu ve Musul meselesini memleketler arası bir kurula havale etti. Lozan Antlaşması, yeni Türk devletinin memleketler arası alanda tanınmasını ve saygın bir pozisyona gelmesini sağladı.
LOZAN ANTLAŞMASININ TÜM MADDELERİ
Lozan Antlaşması 143 unsurdan oluşur. 143 unsurun en kıymetli hususları:
– Türkiye Cumhuriyeti’nin hudutlarının belirlenmesi
– Osmanlı Devleti’nden kalan borçlar
– Boğazlar meselesi
– Savaş tazminatı
– Azınlıkların durumu
– Kapitülasyonlar
– Patrikhane
– Yabancı okulların durumu
Lozan Antlaşması için yapılan görüşmelerin kısa bir mühlet için sona ermesine yol açan hususlar:
– Kapitülasyonların kaldırılması
– Musul meselesi
– Boğazlar meselesi
– Musul ve Kerkük sorunu
LOZAN ANTLAŞMASI TÜRKİYE SINIRI
Lozan Antlaşması kapsamında, Türkiye Cumhuriyeti’nin Suriye hududu 20 Ekim 1921’de Fransa ile imzalanan Ankara Antlaşması’na nazaran belirlendi.
Yunanistan sonu, Mudanya Ateşkes Antlaşması’na nazaran belirlendi ve Meriç Irmağı Türkiye ve Yunanistan’ı ayıran hudut olarak kabul edildi.
İran sonu, Kasr-ı Sevecen Antlaşması temel alınarak belirlendi.
Bulgaristan sonu, 1913 tarihli İstanbul Antlaşması temel alınarak belirlendi.
Irak sonu, İngiltere ile mutabakata varılarak çizildi.
Ege Denizi’nde ise Gökçeada, Bozcaada ve Tavşan Adası Türkiye’ye bırakıldı. Öteki tüm adalar Yunanistan’a verildi. On İki Adalar ise İtalya’ya bırakıldı. İkinci Dünya Savaşı sonrası İtalya bu adaları Yunanistan”a bıraktı.
Hatay ise, 1939 yılında bölge halkının yaptığı referandumun sonucunda Türkiye’ye katıldı.
LOZAN ANTLAŞMASI BOĞAZLAR MESELESİ
Boğazlar Türkiye’nin başkanlığındaki komite tarafından yönetilecek.
Boğazların her iki tarafında bulunan 15-20 km’lik bölge, askeri faaliyetlerden büsbütün arındırılacak.
Ticaret gemileri Boğazlar’dan barış vaktinde özgür faydalanma hakkı elde edecek, savaş gemilerinin geçişi ise sonlandırılacak.
Boğazlara yapılacak muhtemel akınlara karşı gereken tedbirleri Milletler Cemiyeti alacak.
LOZAN ANTLAŞMASI OSMANLI DEVLETİ BORÇLARI
Osmanlı Devleti’nin 1854 yılından beri aldığı borçlar ödenemeyecek durumdaydı.
Lozan Antlaşması kapsamında TBMM heyeti, Osmanlı Devleti’nden kalan borçları ödemeyi kabul etti.
LOZAN ANTLAŞMASI SAVAŞ TAZMİNATI
Yunanistan’ın Türkiye’ye savaş tazminatı ödemesi kararlaştırıldı.
Fakat ekonomik olarak zorda olan Yunanistan’ın bu borcu ödeyemeyeceğine kanaat getirildi ve Karaağaç ve etrafı tazminat olarak Türkiye’ye bırakıldı.
LOZAN ANTLAŞMASI AZINLIKLARIN DURUMU
Lozan Antlaşması kapsamında Türkiye Cumhuriyeti sonları içerisinde yaşayan azınlıkların tümü, Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı sayıldı.
Böylece azınlıklara verilen ayrıcalıklar kaldırıldı ve yabancı devletlerin iç işlere karışmasının önüne geçildi.
Azınlıklar konusunda alınan kararlara nazaran, Türkiye’de yaşayan Rumlar ve Yunanistan’da yaşayan Türkler yer değiştirdi.
Nüfus mübadelesine İstanbul ve Batı Trakya’da yaşayan azınlıklar dahil edilmedi.
LEYHİMİZE SONUÇLANAN KONULAR
Lozan Antlaşması’nda muvaffakiyet elde ettiğimiz mevzular savaş tazminatı, kapitülasyonların kaldırılması, azınlıklar sıkıntısı, İstanbul’un itilaf devletlerinden temizlenmesi, boğazlar ve daha sonra Türkiye’ye katılan Hatay bahisleridir.
ALEYHİMİZE SONUÇLANAN KONULAR
Lozan Antlaşması’nda Batı Trakya’nın Yunanistan’a bırakılması, On İki Ada’nın kaybedilmesi, Osmanlı Devleti”nin borçlarının ödenmesi ve patrikhanenin İstanbul’da kalması bahisleri aleyhimize sonuçlandı.
