Editör: Erkavim Yıldırım
Prof. Dr. Yavuz, halk ortasında beta mikrobu olarak da bilinen ve çocuklarda bademcik iltihabına yol açan enfeksiyonlarda, asıl telaşa yol açan şeylerden birinin, çocuklarda ‘kızıl’a neden olan tipinin yayılımındaki artış olduğunu söyledi. Prof. Dr. Yavuz, bir öteki tasa nedeninin ise aslında daha çok erişkinlerde görülen, kas yahut akciğer üzere derin dokulara yerleşerek süratle vefata yol açan “invazif beta” enfeksiyonlarının, çocuklardaki görülme sıklığının artışı olduğunu kaydetti. Yavuz, beta mikrobunun penisilinle çok rahatlıkla tedavi edilebildiğini, erken teşhisin bu açıdan kıymetli olduğunu vurguladı.
UZUN YILLARDIR BİLİNEN BİR BAKTERİ
İngiltere ve Avrupa ile birlikte Amerika’yı da alarma geçiren “Strep A” enfeksiyonları, aslında her kış çocuklarda boğaz enfeksiyonları ve bademcik iltihabına yol açmasıyla bilinen A kümesi beta hemolitik streptokok isimli bir bakteri nedeniyle oluşuyor.
Halk ortasında beta mikrobu olan bu bakteri, aslında yeni bir etken değil, yıllardır epeyce yaygın bir biçimde bilhassa kış aylarında boğaz enfeksiyonlarına yol açabiliyor ve penisilin tedavisi ile çok rahat tedavi edilebiliyor. Lakin pandemi sonrası devirde bilhassa İngiltere’de Strep A’ya bağlı çocuk ölümlerinin akabinde oluşan kaygının nedenlerini anlatan Türk Klinik Mikrobiyoloji ve Enfeksiyon Hastalıkları Derneği (KLİMİK) Lideri ve Sıhhat Bakanlığı Koronavirüs Bilim Heyeti Üyesi Prof. Dr. Serap Şimşek Yavuz, her yıl boğaz enfeksiyonlarına yol açan bu bakterinin, erişkinlerde görülen versiyonunun çocuklardaki artışına dikkat çekti.
“HIZLA ÖLDÜRÜYOR”
Prof. Dr. Yavuz, “A kümesi beta hemolitik streptokok dediğimiz bakteri, aslında insanlarda sıklıkla enfeksiyona neden olan bir etken. Çocuklarda hepimizin bademcik iltihabı yani tonsillit dediğimiz tabloya yol açıyor. Erişkinde bademcik iltihabı daha az. Erişkinlerde daha çok deri, yumuşak doku enfeksiyonlarında çok sık karşımıza çıkıyor. Bu A kümesi beta hemolitik streptokoklar bazen daha derin dokulara yayılabiliyorlar. Mesela derialtı yağ dokusunun altındaki fasyalara yani kaslara tesir edebiliyorlar. Evvelden de bir devir ‘et yiyen bakteri’ diye gündeme gelmişti. Nekrotizan fasiit dediğimiz tabloya neden oluyorlar. Biz buna ‘invazif A kümesi beta hemolitik streptokok’ enfeksiyonları diyoruz. İnvaziv küme A streptokok enfeksiyonlarının badiresi, çok süratli seyrederek vefata neden olması. Az insanı etkiliyor toplumda lakin, çok süratli öldürüyor. Şu anda dünyayı alarma geçiren durum, evvelce çocuklarda çok ender görülürken, şimdilerde çocuklarda invaziv streptokok enfeksiyonlarında bir ölçü artış olması. Çocukta nasıl görülüyor bu? Yeniden derin dokulara yayılabiliyor bakteri, kaslara ulaşabiliyor. Bir de bilhassa viral enfeksiyon geçiren çocuklarda, akciğer enfeksiyonu yaparak kana karışıyor ve çok ölümcül tablolara neden olabiliyor. İngiltere’de tekrar yüzde 80 erişkinlerde görülüyor ancak çocuklarda görülme sıklığı yüzde 10’lardayken şimdilerde yüzde 20’lere çıkmış durumda” dedi.
ÖNCESİNDE GEÇİRİLEN VİRAL ENFEKSİYON MU TETİKLİYOR MU?
Bu yıl ağır bir biçimde tesirli olan viral üst teneffüs yolu enfeksiyonlarının da çocuklarda beta mikrobunun daha derin dokulara tesir etmesini tetikleyebileceği istikametindeki hipotezlere de dikkat çeken Prof. Dr. Yavuz, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Çok önemli bir viral enfeksiyon salgını var bu yıl. RSV; influenza, Kovid, eski insan koronavirüsleri, parainfluenza vs… Çocuklar çok ağır bir biçimde bunlara maruz kalıyor. Üst teneffüs yolu enfeksiyonlarına yol açıyor bunlar da. Çocuk viral enfeksiyonu geçirip üstüne bununla enfekte olduğunda çocuklarda bu durum; bu bakterinin ‘invaziv (derin yerleşimli)’ enfeksiyona yol açma riskini artırıyor mu telaşı yarattı. Bu da bir hipotez şu anda. Zira olağanda çocuklar A kümesi beta hemolitik streptokok enfeksiyonunu hafif geçirir, tedaviyle süratle güzelleşir. Yani (öncesinde) viral enfeksiyon geçiren bireylerde daha mı ağır seyrediyor? Sahiden viral enfeksiyonlar bedenin bağışıklık sistemini bozarak buna mı neden oluyor? ‘Bu soruların karşılıkları da araştırılmalıdır’ diyor Dünya Sıhhat Örgütü. ‘Buna yönelik çalışmaları da destekleyin’ diyor.”
TEDAVİSİ NASIL OLUYOR
Dünyayı bu kadar endişelendiren enfeksiyonun tedavisinin aslında çok kolay olduğunu kaydeden Prof. Dr. Yavuz, “Önemli olan süratle teşhis konması” diyerek şu bilgileri verdi:
“Streptokok enfeksiyonlarında hepsinin tedavisi penisilindir. Antibiyotiklere direnç kazanan bir patojen de değil. O nedenle de bu manada külfet yok. Lakin sorunun kaynağı, bilhassa invaziv streptokok ve kızıl olaylarındaki artış. İngiltere’de aslında pandemiden evvel bir yükselme trendi vardı. 2018’de pik yapmıştı. Hatta o periyotta daha fazla kızıl ve daha ağır hastalığa neden olabilen bir suşun ortaya çıktığı biliniyordu. Artık bu klasik, 3-4 yılda bir beklenen artış mıdır, yoksa pandemi nedeniyle kapalı kalındı, artık ansızın daha çabuk bulaşabiliyor ondan mıdır şimdi bilmiyoruz. Sonuçta bu bakterilerin de bulaşması, yakın temasla oluyor. Şu anda dünya için çok önemli bir tehdit olarak görülmüyor. Onu söylemek lazım. Sayılar o kadar yüksek değil.”
ÇOCUĞUM HASTALANSIN BAĞIŞIKLIK KAZANIR FİKRİ HAKİKAT MU
Viral enfeksiyonların dolanımının bu kadar fazla olmasının da toplum açısından güzel olmadığını lisana getiren Prof. Dr. Yavuz, bilhassa “Çocuğum hastalansın, bağışıklık kazanır” niyetinin de çok yanlış olduğunu vurgulayarak ailelere şu ikazlarda bulundu: “Toplumda şöyle yanlış bir inanış var: ‘Çocuk hastalığı geçirsin, bağışıklığı güçlensin’ hiç o denli bir şey yok. Zira bu virüsler bedene giriyor ve ileride kanser yapanı var (örneğin HPV), öteki hastalıklara neden olanı var (EBV gibi), CMV üzere çocuğun bağışıklığı hafif düştüğünde önemli tablolara neden olanları var. Kronik hastalık yapanları var. O nedenle mümkün olan her durumda çocuğunuzu hastalıktan koruyun. Aşısı varsa yaptırın. Şu an hem Kovid hem de gribin aşısı var. Onun dışında çocukluk çağı aşılarının eksiksiz olarak yapılması gerekir. Ayrıyeten çocuğunuza ellerini güzelce yıkamayı öğretin ki teneffüs yolu enfeksiyonları örneğin nezle, el yıkama ile çok değerli oranda azaltılabiliyor. Kalabalıklarda da şu anda maske takılması çok mantıklı. Sınıflarda ve toplu taşımada maske takılmalı.”
