Rus Çariçesi 2. Katerina’nın Kırım Tatar Türklerini yok etme siyasetiyle başlayan sürgünler, klâsik olarak Sovyetler Birliği devrinde arttı. Rusya ise bu siyasetleri farklı usullerle sürdürdü.
Kırım’ın Osmanlı Devleti’nin denetiminden çıkmasıyla başlayan Kırım Tatar Türk halkının acısı hiç bitmedi. Sürgün yaşayan Kırım Türklerinin birinci adresi Anadolu oldu. Rus çarlığının baskısı nedeniyle pek çok Kırım Tatar Türkü Osmanlı Devleti’ne sığındı.
SÜRGÜNÜN NEDENİ NEYDİ?
İkinci Dünya Savaşı başladıktan bir mühlet sonra Kırım yarımadasını kaybeden Sovyet Rusyası, yarımadayı tekrar Nazi Almanyası’ndan geri aldıktan sonra Kırım Tatar halkına baskı uygulamaya başladı.
Nazi Almanyası ile işbirliği suçlamasına maruz kalan Kırım Türklerine uydurulan bu münasebetlerle yeni bir sürgünün kapısı da aralandı.
Sovyetler Birliği önderi Josef Stalin, çıkardığı saklı kararnameyle Kırım Tatarlarının Orta Asya’da farklı bölgelere sürgün edilmesine karar verdi.
SÜRGÜN NE VAKİT BAŞLADI?
Stalin’in kararı 18 Mayıs 1944’te gece yarısı yürürlüğe konuldu. Kararın akabinde 15 dakika içerisinde yataklarından kaldırılarak hayvanların taşındığı vagonlara doldurulan çoğunluğu yaşlı, çocuk ve bayanlardan oluşan 250 bin civarındaki Kırım Tatarı, 3 günde aç susuz Orta Asya’ya sürgün edildi.
İnsani olmayan şartlardaki vagonlarda sürgün edilenlerin yarısı daha sürüldükleri bölgelere ulaşamadan hayatını kaybetti.
Stalin sonrası Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti’ne armağan edilen Kırım, 2014’te yarımadayı yasa dışı ilhak eden Rusya’nın denetimine geçti.
2. Katerina’dan bu yana vatanlarında kalmak için gayret veren Kırım Tatar Türk halkının bugünkü önderi Mustafa Abdülcemil Kırımoğlu ve Kırım davasının pek çok önde gelen isimleri bugün öz yurtlarından sürgün edilmiş durumda.
Başta Kırımoğlu olmak üzere pek çok isme Rusya tarafından Kırım’a giriş yasağı getirildi.
Sadece isimlere değil, birebir vakitte Kırım Tatarlarının iradesini temsil eden Kırım Tatar Ulusal Meclisi de Rus mahkemesi tarafından “aşırıcı örgüt” sayıldı ve faaliyetlerine son verildi.
Rusya’nın yarımadayı ilhakı sonrasında pek çok Kırım Tatarı yurdunu terk etmek durumunda kaldı.
ÖZ YURTLARINA DÖNMEK İÇİN GAYRETE DEVAM EDİYORLAR
1944 sürgününün acısını 79 yıldır hafızalarında tutan Kırım Tatarları, bugün hala öz yurtlarına dönmek ve topraklarını almak için gayret vermeye devam ediyor.
Bu çabayı diplomatik olarak memleketler arası alanda sürdüren Ukrayna’da yaşayan Kırım Tatarları, Rusya’nın Ukrayna’da başlattığı savaş nedeniyle zorluklar yaşıyor.
Rus ordusunun akınlarından endişelenen Ukrayna’daki pek çok Kırım Tatar Türkü ülkesini terk ederek, yeniden Türkiye ve öbür ülkelerde yaşamak zorunda kaldı.
SÜRGÜN MÜ SOYKIRIM MI?
Bazı araştırmacılar Tatarların sürgününün Birleşmiş Milletler’in “soykırım” tarifine uyduğunu savunuyor. Bu araştırmacılar Sovyetler Birliği’nin Kırım Tatarlarını etnik bir küme olarak yok etmeyi planladığını ve bu yolda adım attığını düşünüyor.
Buna rağmen kimi tarihi çalışmalar ve diplomatik dokümanlarda ise Kırım Tatarların mecburî tekrar yerleşimi “soykırım” değil “sürgün” olarak tanımlanıyor.
Tüm bu gelişmeler ışığında, Kırım Tatar Türkleri sürgünü Ukrayna’da ise resmen soykırım olarak tanımıştır. 1944 Kırım Tatar sürgününün soykırım olarak tanınmasını öngören 2493 No’lu karar tasarısı Ukrayna Parlamentosu tarafından 12 Kasım 2015 tarihinde yapılan oturumda kabul edilmiştir. Bunun yanı sıra 18 Mayıs, “Kırım Tatar Soykırım Kurbanlarını Anma Günü” olarak kabul edilmiştir.
