Peru’daki Nazca çizgileri, dünyanın en gizemli antik arkeoloji alanlarından biri.
Gazete Duvar’ın Interesting Engineering’den aktardığı habere nazaran, yeni bir yapay zeka tekniği sayesinde, araştırmacılar, şu ana dek gözlerden kaçan ve kaçmaya devam edebilecek üç yeni Nazca çizgisi de dahil olmak üzere, zımnî kalan Nazca çizgilerini tespit etmenin yeni bir yoluna kavuşmuş olabilir.
Nazca çizgileri, Peru’da bulunan Nazca Çölü’ne (ve birkaç öteki bölgeye) kazınmış antik jeogliflerden oluşuyor ve 1400 ilâ 2400 yaşları ortasında olduğu düşünülüyor. Hangi maksatla yapıldıkları sırrını muhafazaya devam ediyor ve iki farklı kültürün yapıtı olduğuna inanılıyor.
Bunlar sırasıyla M.Ö. 200 ilâ M.S. 600 aralığına tarihlenen Nazca kültürü ve eski Paracas kültürü; bununla birlikte, bilinen Nazca çizgilerinin büyük kısmı birincisinin eseri. Live Science’ta aktarıldığı kadarıyla, çizgilerin, altta yatan beyaz kumu açığa çıkarmak hedefiyle çölün yüzeyini kazıyan siyah taşlar kullanılarak çizildiği düşünülüyor.
Bin yılı aşkın bir müddetle yaşanan erozyon, jeogliflerin büyük kısmını örterek yüksek irtifadan yürütülen hava araştırmalarını şiddetli bir süreç haline getirdi. Japonya’da bulunan Yamagata Üniversitesi’nde (YU) antropoloji ve arkeoloji profesörü olan Masato Sakai’nin devreye girdiği yer de işte burası. IBM Japan ile işbirliğine giden Sakai ve YU Nazca Enstitüsü’nden meslektaşları, doğal görünüm özelliklerinden fazla kendini gizleyen jeoglifler olabilecek temel çevresel özellikleri saptamak hedefiyle yüksek çözünürlüklü hava fotoğrafçılığını incelemeye yardımcı olması için yapay zekaya yöneldiler.
Yeni keşfe ait Yamagata Üniversitesi’nden yapılan bir açıklamada, Sakai, “Bilinen jeoglif modelleri eşsiz ve karmaşık bir yapıya sahip” diyor:
“Bundan dolayı, yeni keşfedilen jeogliflerin var olanlarla birebir dizayna sahip olmaması beklenen görünüyor. Eğitim bilgilerinde sunulmayan özellikleri bulamayabilecekleri için, sırf bilinen jeoglifler üzerinde eğitilen derin öğrenme obje algılama modellerini kullanarak yeni jeoglifler bulmak güç bir iş.”
Sakai, “Bu sorunun üstesinden gelmek maksadıyla bilinen jeoglifleri görece kolay görsel modüllere ayırdık ve bunları bir obje algılama modeli oluşturmak doğrultusunda eğitim dataları olarak kullandık” diye devam ediyor: “Yeni bulunan jeogliflerde de benzeri ögelere rastlanacağını ve geliştirdiğimiz tekniğin, jeogliflerin bütününden çok bu ögeleri fark etmeye ağırlaşarak genelleme performansını (daha evvel görülmemiş datalar üzerinde yeni jeoglifleri saptama yeteneğini) geliştirebileceğini varsaydık.” tabirlerini kullandı.
Sakai ve meslektaşlarının bir insansı yaratık, bir çift bacak, bir balık ve bir kuşu tasvir eden, bugüne dek keşfedilmemiş halde kalan dört Nazca çizgisini keşfetmesine yardımcı olan yeni metot işe yarıyor üzere görünüyor ve keşifler daha sonra arkeologlar tarafından alanda gerçekleştirilen bir incelemeyle de teyit edildi. Bulgular, ‘Journal of Archaeological Science’ mecmuasının en son sayısında detaylı biçimde paylaşıldı.
Erozyon, iklim değişikliği ve insan kaynaklı faaliyetler çizgilerin çöl yüzeyinden silinmelerini hızlandırdığı için Nazca jeogliflerinin bulunması acil bir sıkıntı. Şayet kayıt altına alınacak ve korunacaklarsa, evvel bulunmaları gerek. Sakai ve takımının aktardığı kadarıyla, yeni teknik, yeni jeoglif adaylarını tespit etme konusunda sadece çıplak gözle tarama yapan eğitimli bir arkeologdan 21 kat daha süratli çalıştı ve bu antik olağanüstüleri sonsuza dek yok olmadan evvel kaydetme sürecine büyük oranda sürat kazandıracak.
