Editör: Erkavim Yıldırım
Hacettepe Üniversitesi Sıhhat Bilimleri Enstitüsü Biyoinformatik Ana Bilim Kısmı’nda Öğretim Vazifelisi Dr. Gülşah Merve Kılınç başlattıkları antik DNA çalışmasında sona gelindiğini açıkladı. TÜBİTAK dayanaklı çalışmada Anadolu’da 10 bin yıl öncesinden bugüne kadar geçen müddette yaşamış 40 insanın kemiklerinden elde edilen DNA’lar incelendi. İki hastalığın genetik yapısı ve değişim süreçleri ortaya kondu.
Gülşah Kılınç ve grubu, Hacettepe Üniversitesi Antropoloji Kısmı ile TÜBİTAK dayanağında 2020 yılında ‘Obezite ve tip-2 diyabetle bağlı genetik yapının Anadolu insan popülasyonlarında araştırılması’ çalışmasını başlatmıştı. Çalışma kapsamında, Anadolu’daki arkeolojik hafriyatlarda ortaya çıkarılan kemik örneklerinin bulunduğu Hacettepe Üniversitesi Antropoloji Bölümü’ndeki iskelet laboratuvarından elde edilen 40 beşere ilişkin kemikler üzerinde DNA incelemesi yapıldı. Anadolu’da 10 bin yıl öncesinden bugüne kadar kadar geçen süreçte yaşamış 40 beşere ilişkin kemiklerin DNA dizilimleri ortaya çıkarılıp, üzerinde modelleme çalışması yapılarak ilerleyen çalışmada, obezite ve tip-2 diyabetle bağlı genetik yapının tarih öncesi devirden bugüne nasıl değiştiği ve bu hastalıkların neden yaygın olduğu tespit edilecek.
ANTİK İNSAN İNCELENİYOR
Dr. Kılınç, çalışmanın Türkiye’de ve dünyada alanında yapılan birinci çalışma olduğuna dikkat çekerek şöyle konuştu:
“Çalışmada 40 tane antik insan inceleniyor. 10 bin yıl öncesinden günümüze kadar yaşamış, Anadolu coğrafyasında yaşamış insanların kemik örnekleri inceleniyor. Bu kemikler Hacettepe Üniversitesi Antropoloji Bölümü’nde iskelet laboratuvarından. Oradan elde ettiğimiz kemikler birinci olarak inceleniyor, daha sonra DNA’ları laboratuvarda çıkarılıyor ve biz de bunu çalışıyoruz. Daha çok Orta Anadolu’da yaşamış insan topluluklarını şu an inceliyoruz”
Dr. Kılınç, “10 binlerce yıllık insan kemiklerinden DNA elde edip, bu DNA’ların dizilerini üretiyoruz. Daha sonra da matematiksel hesaplamalarla bu bilgiyi inceliyoruz. Bu 2 hastalık aslında günümüzde dünyada birçok insan popülasyonunda çok yaygın halde görülen 2 hastalık. Türkiye’de de çok yaygın görülüyorlar. Bu projenin sonucunda neden hastalıkların yaygın olduklarına dair genetiğini ortaya koyarak, art planlarını anlamaya dair bilgi üretmiş olacağız. Lakin bu kısa vadede bir esere ya da bir şeye dönüştürülecek bir şey değil bu. Büsbütün bilimsel bilgi üretmiş oluyoruz; ancak bu hastalıkların nedenini anlamak aslında ileride bunları engellemeye ve ilaç geliştirmeye yönelik yapılacak çalışmalara bir temel sağlayacaktır” diye konuştu.
Dr. Kılınç, bu periyotta çok yaygın olduğu için obezite ve diyabet hastalıklarını seçtiklerini belirterek, kelamlarına şunları ekledi:
“Ürettiğimiz sonuçlar bize bu hastalıkların art planındaki genetik düzeneklere dair bilgi vereceği için hem engellenmesi hem de geliştirilmesi tarafında tıp dünyasına katkı yapacaktır diye düşünüyorum. Bu projeyle birlikte bu hastalıklarla alakalı genlerin değişim dinamiklerini gözlemlenme talihimiz oluyor. Şimdiye kadar kendi ürettiğimiz bilgiler değil de yayımlanmış insan DNA bilgilerinden yararlanarak bu hastalıklarla ilgili genetik çeşitliliğin vakit içinde değiştiğine, muhakkak vakitler artış ve azalış gösterdiğine dair bilgiler elde edindik; lakin proje şimdi çok başlarında olduğu için yeni bilgiler üretmemize bağlı daha kesin ve net sonuçlar söylememiz için”
DHA
