Tunceli Kent Muhafaza Heyeti ve Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) Vilayet Uyum Konseyi tertibiyle Sanat Sokağı’nda ‘Deprem Gerçeği’ bahisli sempozyum düzenlendi.
Açık havada düzenlenen sempozyuma Bilim Akademisi Kurucu Üyesi Yer Bilimci Prof. Dr. Naci Görür, TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası İdare Şurası Lideri Hüseyin Alan, Yapı ve Yapılaşma Jeofiziği Bilimsel ve Teknik Kurulu’ndan akademisyen Prof. Dr. Mehmet Emin Candansayar, sivil toplum kuruluşlarının temsilcileri ve yurttaşlar katıldı.
“TUNCELİ’Yİ ÖNEMLİ BİR BİÇİMDE ETKİLER”
Sempozyumun akabinde açıklamalarda bulunan Prof. Dr. Naci Görür, Kuzey Anadolu Fay Hattı’nın sarsıntı mühletinin dolduğunu belirterek, “Malatya fayının ve Ovacık fayının durumu ortada. Bu iki fay da Tunceli’ye 100 kilometrenin altında yakın. Bu fayın hareketi Tunceli’yi önemli bir biçimde tesirler. Kuzeyinizde Kuzey Anadolu fayı var. Dünyanın en aktif, en dertli en etkin faylarından biri. Bütün zelzeleleri etkileyen Türkiye’de isim yapmış zelzeleleri oluşturan fay” dedi.
“YILDA 2,5 SANTİMETRE HAREKET EDİYOR”
Prof. Dr. Görür, Kuzey Anadolu Fay Hattı’nın 250 yılda bir zelzele ürettiğini ve yılda 2,5 santimetre hareket ettiğini belirterek, “Tunceli, faylı bir bölge. Tunceli’nin kendisi Nazimiye fayı zonunun içerisinde. Bu fay zonu Tunceli’de kuzeybatıdan başlayıp güneydoğuya hakikat devam eden bir fay. Bu Elazığ Karakoçan fay zonuyla birleşiyor. Düşey atılımlar gösterir. Yılda 4 milimetre hareketi olduğu ölçülmüştür. Bu fayın tekerrür dönemi hakkında rastgele bir bilgi yoktur. Tarihi periyotlarda de dahil olmak üzere Karakoçan kesiti de dahil rastgele bir sarsıntı izine de rastlanılmamıştır. Etkin bir faydır. Başka faylar yani Tunceli’nin batısında olan bir fay yani Ovacık fayı. O fay da çok yavaş hareket eden bir faydır. Tekerrür dönemi aşağı üst 2 bin 400 yıldır. Yılda birkaç milimetre tahminen de 2 milimetre civarında bir harekete neden olur. Bu kadar yavaş olduğu için de bunda gerilim birikimi çok uzun vakit alır. Bir de Tunceli’nin kuzeyinde bir fay var. Bizim Yedisu fayı dediğimiz Kuzey Anadolu fayının bir kısmı. Orası çok aktif ve süratli. Yılda 2,5 santim hareket ediyor. Yaklaşık 250 senede bir zelzele üretiyor. Oradan çok telaşımız var bizim. Tunceli’yi etkileyebilecek önemli bir durum. Vakti tam bilmiyoruz ancak en son sarsıntı orada 1784 yılında demek ki vakti dolmuş yahut dolmak üzere. Ona dikkatli olmak lazım. Bir sarsıntı de yeniden Tunceli’ye yakın Malatya fayı var. Malatya fayı da yani 2 bin 500 sene üzere tekerrür dönemi var. Bu son zelzeleler bu fayları tetiklemiş olabilir. Ya da bunlara gerilim transfer etmiş olabilir. Onları vaktinden evvel sarsıntı üretmeye zorlayabilir” diye konuştu.
“DEPREME HAZIRLAMASI LAZIM”
Tunceli’nin zelzele faylarının ortasında olduğunu belirten Prof. Dr. Görür, yerleşim alanlarını zelzeleye karşı dirençli yapmak gerektiğini söz ederek, şöyle konuştu:
“Zaman sarsıntıda değerli değil. Vakte bakıp hesap yapılmaz, ‘Şu kadar vaktimiz var, iyi’ diyemezsiniz. O vakitte da ölecek bizim insanlarımız, bugün de ziyan görecek bizim insanlarımız. Bize yakışan, kendi yerleşim alanlarımızı sarsıntıya dirençli yapmak. O nedenle Tunceli’nin bu tehlike tahlilini yapıp, gerçek mikro bölgeleme çalışmalarını yapıp, sarsıntıya hazırlaması lazım. Ben bunu yıllar evvel zati belediye liderine da söylemiştim, lakin nedense çeşitli olanaksızlarla bu işi yapamamışlardı. Lakin bu işin yapamama mazereti olmaz. İnsanların can güvenliğiyle siz hiçbir formda mazeret çıkartamazsınız. Bu olduktan sonra, kenti bu bilgilere nazaran yönetmeli.
“TUNCELİ’Yİ YAPILANDIRMAK LAZIM”
Nerede bina yapılacak, nerede yapılmayacak? Nerede kaç katlı olmayacak? Nerede imar olacak? Nerede iskan olacak? Nereden uzak duracağız? Bu çalışmalar sonucunda ortaya çıkar. Tunceli’yi bilhassa sarsıntıya dirençli binalar yapmak suretiyle ranta dayalı yüksek katlar yahut bina üretiminde, diyelim ki çeşitli nedenlerle demirden, çimentodan, projeden, dilim varmıyor lakin çalıp çırpmadan, 2’nci bir formda Tunceli’yi yapılandırmak lazım. Yapı stokunu elden geçirmek lazım. Dayanıksız olanları güçlendirip yahut yıkıp yine yapmak lazım. Bu kenti her an olabilecek sarsıntıya hazır tutmak gerekiyor.”
