Son yıllarda piyasalara yaptığı art kapı müdahaleleri ve dolar kurunu baskılamak için uygulamaya soktuğu kısıtlamalar ile tartışma konusu haline gelen Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), yürüttüğü yanlışlı para siyasetleri nedeniyle Türkiye’de bir döviz krizi yaşanmasına mani olamamış ve ani kur artışlarının önüne geçebilmek için son devayı 21 Aralık 2021 tarihinde Kur Muhafazalı Mevduat (KKM) uygulamasını hayata geçirmekte bulmuştu.
Büyük bir övgü ile piyasalara sunulan KKM, ortadan geçen yaklaşık 2 yılın akabinde AKP’nin iktisatta kurtulması gereken bir numaralı sorun haline dönüşürken, 28 Mayıs seçimlerinin akabinde iktisadın başına getirilen Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, Kur Muhafazalı Mevduat için tasfiye sürecinde yeni kararlar almaya devam ediyor.
BU GECE RESMİ GAZETE KARARI İLE YASAKLANDI!
Şimşek’in teklifleri sonucunda TCMB Başkanlığına getirilen Hafize Gaye Erkan ile birlikte yürütülen çalışmaların akabinde birinci olarak 20 Ağustos tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan 4 bildirim ile sadeleşme süreci kapsamında yabancı para mevduattan KKM’ye dönüşüm amacı uygulamasına ve TL hissesine nazaran ilave/indirimli menkul değer tesis uygulamasına son veren Merkez Bankası, 14 Eylül tarihli Resmi Gazete kararıyla ise bankaların KKM hesaplarına yönelik sunduğu zarurî karşılık ölçüsünü 10 puan yükselterek yüzde 25’e çekmişti.
Kısıtlamalar beklenenden erken tesir yaratırken, KKM havuzunda biriken toplam para 2023 yılında birinci sefer azalma eğilimi göstermiş ve 60 milyar dolarlık bir erime gözlemlenmişti.
Buna rağmen, KKM’den çıkışların çok yavaş olması, TCMB’yi ek tahlillere iterken, bu gece Resmi Gazete’de yayımlanan karar ile Dövizden Dönüşümlü Kur Muhafazalı Mevduat hesapları için sürpriz bir karara imza atıldı.
Dövizden Dönüşümlü KKM hesapların açılmasının önüne yeni bir kasis koyulurken, bugüne kadar ne vakit isterlerse döviz alıp sonraki gün çabucak KKM hesabına çevirebilen kişisel müşteriler, değişikliğin akabinde sırf döviz hesaplarında 31 Ağustos’a kadar sahibi oldukları bakiyeyi KKM hesabına çevirebilecek.. Şirketler içinse bu tarih 30 Haziran olarak açıklandı.
Değişiklik yapılmadan evvel kararın eski hali ise şu formdaydı…
BU SÜRATTE KKM’YE SON VERMEK İMKANSIZ
20 Ağustos ve 14 Eylül tarihli kararlar ile KKM’ye girişlerin önüne set çekilirken, 60 milyar liralık bir geri çekilme yaşanması sağlanmıştı. Buna rağmen havuzda biriken paranın büyüklüğü ve döviz cinsinden karşılığında önemli bir değişiklik olmaması, Merkez Bankası’nı ilerleyen günlerde daha radikal atılımlar yapmaya itebilir.
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (BDDK) 18 Ağustos tarihli raporuna nazaran 3 trilyon 407 milyar 948 milyon liraya ulaşan KKM havuzundaki toplam para, tüm vakitlerin rekorunu kırarak Merkez Bankası’nı alarma geçirirken, atılan birinci atılımlar ekonomistler tarafından olumlu fakat yetersiz formunda değerlendirildi.
Ekonomist Alaattin Aktaş, kelam konusu teşebbüsler için “KKM bu tempoda ne yok olur, ne yükü biter” tabirlerini kullanırken, seçim sonrasında kelam konusu uygulamanın sadece 2 ayda Hazine’ye 411 milyar liralık bir yük getirdiğine dikkat çekti.
BAŞARILI TASFİYE OLMAZSA YENİ KUR KRİZİ KAÇINILMAZ
Uzmanlar, mevcut Türk iktisadı için KKM’yi bir ‘saatli bomba’ olarak tanımlarken, havuzda biriken paranın döviz cinsinden 125 milyar doları aşmış olması ve Türkiye’de bu ölçüde bir döviz rezervinin bulunmaması nedeniyle, dehşet kaçışlarının önüne geçilmesinin kural olduğunu belirtti.
Bir öbür deyişle, yaşanan siyasi istikrarsızlıklar, panik havası yaratacak uygulamalar ve ekonomik sıkıntılar, KKM’den çıkacak parayı tekrar döviz tevdiat hesaplarına yönlendirebilir. Bu türlü bir durumda 2021 yılının Aralık ayında yaşanandan daha şiddetli bir döviz krizinin meydana gelebileceği ikazında bulunan uzmanlar, tasfiye sürecinin vakte yayılarak, denetimli formda yürütülmesi gerektiğini vurguladı.
Söz konusu yorumlara ile paralel açıklamalarda bulunan Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, KKM’de parası bulunan vatandaşların hiçbir dehşete kapılmaması gerektiğini belirterek, “KKM bir realitedir. Bu hesaplar varlığını sürdürecek. Rezerv birikimi sonrasında, denetimli bir plan ile KKM’den çıkış başlayacaktır” tabirlerini kullandı.
