Yeniçağ Özel / Serkan Talan
Merkez Bankası seçim sonrası faiz artışlarına devam etti. Gelen son kararla birlikte siyaset faizi yüze 25’e yükseldi. Merkez Bankası böylelikle üst üste 3 kez faiz artırımı kararı aldı. Seçim öncesi yüzde 8,5 düzeyinde bulunan faiz böylelikle yüzde 25’e kadar yükseldi.
Beklentilerin üzerinde gelen faiz kararı sonrası dolar 25,73 liraya gerilerken euro ise 27,89 liraya geriledi. Öte yandan Merkez Bankası sıkılaşma adımlarının süreceğini belirterek yeni faiz artışlarının sinyalini verdi.
3 KEZ ÜST ÜSTE FAİZ ARTIRIMI GELDİ
Seçim sonrası Hazine ve Maliye Bakanlığına Mehmet Şimşek’in, Merkez Bankası Başkanlığı’na ise Gaye Erkan’ın getirilmesi sonrası düşük faiz siyasetinin reddedilmesi ile birlikte üst üste faiz artışları gerçekleşti.
Merkez Bankası Haziran ayında yaptığı toplantıda 27 ay sonra birinci kere faiz arttırmış, TCMB Lideri Hafize Gaye Erkan başkanlığındaki birinci PPK toplantısında siyaset faizi 650 baz puanlık artışla yüzde 8,5’tan yüzde 15’e yükseltilmişti. Temmuz ayında da Merkez Bankası, 250 baz puanlık artışla siyaset faizini yüzde 17,5’e yükseltmişti. Ağustos ayındaki kararıyla Merkez Bankası, üst üste üçüncü sefer faiz arttırmış oldu.
Merkez Bankası bundan evvelki en yüksek siyaset faizi artışını ise Mayıs 2018’de 850 baz puanla yapmıştı.
FAİZLERDEKİ DÜŞÜŞ DÖVİZİ VE ENFLASYONU FIRLATMIŞTI
AKP hükümeti geçen 3 yıllık süreçte enflasyondaki artışın sebebi olarak ‘faizleri’ göstermiş ve faizde üst üste düşüşler gerçekleşmişti. 2021 yılının haziran ayında yüzde 19 düzeyinde bulunan faiz, tarihler 2023 yılının nisan ayını gösterdiğinde yüzde 8,5’e kadar gerilemişti.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan nisan ayında yaptığı açıklamada faizlerdeki düşüşün süreceğinin altını çizerek “Bu kardeşiniz iktidarda olduğu sürece faiz yükselemez. Faizler düşecek. Amerika’da faiz yükselebilir, Avrupa’da yükselebilir lakin Türkiye’de düşecek. Ve göreceksiniz, enflasyon da faizle birlikte düşecek. Türkiye Yüzyılı üzere bir vizyonu 3-5 karaborsacının hırsına kurban etmeyeceğiz.” Tabirlerini kullanmıştı.
Erdoğan daha evvel yaptığı bir açıklamada ise “Faiz sebep, enflasyon sonuçtur. Buna inanmayanlar olabilir. Benim alanım iktisat. Sonucu ortada” demişti.
MERKEZ BANKASI LİDERLERİ SÜRATLE DEĞİŞTİ
AKP iktidarının faiz siyasetleri Merkez Bankası Başkanları’nda da süratli bir değişime neden olmuştu.
2019 yılında Murat Çetinkaya’nın yerine Murat Uysal’ın gelmesi sonrası sırasıyla Naci Ağbal ve Şahap Kavcıoğlu, Erdoğan’ın imzaladığı kararlar ile misyona geldi. Seçim sonrasında ise Gaye Erkal misyona gelen son isim oldu.
DOLAR KURU DA SÜRATLE YÜKSELDİ
Merkez Bankası’nın faiz düşüşleri döviz kurunu da olumsuz etkiledi. 2020 yılında 7,43 lira olan dolar kuru 2021 yılında ise 13,77 lirayı buldu. Dolar kuru 2022 yılında ise 18 liranın yüzerini gördü. Tarihler 2023 yılını gösterdiğinde ise dolardaki artış durmadı ve 27 liraya kadar geldi.
Merkez Bankası’nın faizi her indirdiğinde dolar kurunun artması dikkat çekmişti. Toplumsal medyada yapılan yorumlarda iktidarın faizleri bilerek düşürerek dolar ve euro kurundaki artışa seyirci kaldığı belirtiliyordu.
ENFLASYONDA DA DEVA OLMADI
AKP iktidarının ‘faiz sebep, enflasyon sonuç’ siyasetinin gerçeği yansıtmadığı yıllar öncesinden katılık kazanmasına karşın devam etmesi enflasyonu ve vatandaşların yaşadığı hayat pahalılığının her geçen gün artmasına neden oldu. Minimum fiyat ve emekli maaşlarına yapılan artışlar daha fazla artırımın gelmesine neden olurken enflasyon içinden çıkılması daha güç bir hal aldı.
DÜŞÜK FAİZ SİYASETİNİN MİMARLARI ARTIK NEREDE?
AKP iktidarının düşük faiz siyasetini yürütenler sonrasında yeni vazifelerine kavuştu. Devrin Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati AKP’den milletvekili olurken eski Merkez Bankası Lideri Şahap Kavcıoğlu ise BDDK Lideri oldu.
Ortaya çıkan yeni görevlendirmeler ve atamalar “2 yıl boyunca Türk halkının fakirliğe itenler hesap vermeyecek mi?” yorumuna neden oldu. Ayrıyeten akıllara şehit gazeteci Çetin Emeç’in “Yapanın yaptığı yanına kâr mı kalacak?” kelamı geldi.
