BBC News Türkçe’nin haberine nazaran, yetkililer, 1989 yılında özelleştirilen şirketin borcunu ödeyememesi durumunda süreksiz olarak kamu mülkiyetine alınmasını kıymetlendiriyor.
Salı günü şirketin CEO’su Sarah Bentley sürpriz bir formda misyonundan istifa etti. Bentley, şirketin kanalizasyon çıkışlarındaki sıkıntılar ve su sızdıran borularla devam eden çabası nedeniyle Mayıs ayında ikramiyesinden vazgeçtiğini duyurmuştu.
Ancak geçtiğimiz haftalarda Bentley’in maaşından yüksek, tek seferlik ödemeler alacağı ortaya çıkmıştı.
Sızıntılar ve kanalizasyon kirliliğinin yanı sıra Thames Water, yüksek yönetici maaşları ve hissedar temettüleri konusunda son yıllarda sık sık eleştirildi.
Peki şirket nasıl bu noktaya geldi? Özelleştirilmesinin nasıl bir rolü oldu?
ÖZELLEŞTİRİLME HİKAYESİ
Thames Water, 1989 yılında, İngiltere’nin su hizmetlerinin özelleştirilmesiyle kuruldu.
Şirketin gidişatını takip edenler, Thames Water’ın 34 yıl içinde borçsuz bir kamu hizmetinden kesimdeki en yüksek borcu olan, özel kesime ilişkin bir yatırım aracına dönüştüğünü söylüyor.
Thames Water’ın yöneticileri, hissedarları ve özel sermaye şirketlerinin yıllardır gerekli altyapı yatırımlarını yapmadığı, agresif bir biçimde maliyet kısma stratejisi uyguladığı ve yüklü temettü ödemeleri yaptığı tez ediliyor.
Eski CEO Sarah Bentley bu argümanları doğruluyor.
Uzmanların “ihmalkar” olarak nitelediği bu siyasetlerin sonucu olarak İngiltere’de kusurlu kanalizasyon deşarjı, su borularından rekor düzeyde sızıntılar ve arıtma tesislerinde meselelerle çaba ediliyor.
İngiltere Etraf Ajansı’nın yasa dışı kanalizasyon boşaltımına yönelik şirkete açtığı cezai soruşturma devam ediyor.
Thames Water’ın hesaplarını inceleyen uzmanlar, yeni bir yatırım çağına, uygunlaştırılmış su kalitesine ve düşük faturalara yol açması beklenen özelleştirme sürecinin yatırım firmaları ve özel sermaye şirketlerinin çıkarına işlediğini söylüyor.
BORÇ YILLARDIR BİRİKİYOR
Thames Water şu anda 14 milyar sterlinlik bir borcun üzerinde oturuyor ve bu borç 30 yılı aşkın müddettir artıyor.
Borcun büyük bir kısmının şirketin Avustralya yatırım bankası Macquarie’nin mülkiyetinde olduğu 11 yılda biriktiği belirtiliyor.
2017’de satıldığında şirketin borcu 10 milyar sterlin kıymetindeydi.
Son bir yıldaki yüksek faiz oranları ise borcun artmasına neden oldu.
14 milyar sterlinlik borcun yüzde 10’unun bu yılın sonunda ödenmesi gerekiyor.
1992’de 1 milyar sterlin bile olmayan borç, 2000’li yıllarda artışa geçti ve 2022 yılına kadar 14,3 milyar sterline ulaştı.
NASIL ÖDENECEK
Thames Water, yaklaşık 1 milyar sterlinlik ödeme için hissedarlarla “yapıcı” bir halde çalıştığını açıkladı.
Şirket, Mart ayında hissedarlardan 500 milyon sterlin aldı.
Şirketin en büyük hissedarı, Kanada merkezli Ontario Belediye Çalışanları Emeklilik Sistemi isimli emeklilik fonu.
Hükümet ne çeşit adımlar atabilir?
Hükümet, Thames Water’ın borçlarını ödeyememesi durumunda “acil durum planları” olduğunu duyurdu.
Yetkililer, şirketin süreksiz olarak kamu mülkiyetine alınmasını kıymetlendiriyor.
Bu durumda Thames Water müşterilerine hizmet sağlamaya devam edecek.
Ancak bunun insanlara vergi yoluyla milyarlarca sterline mal olabileceğinden endişeleniliyor.
Thames Water son yıllarda neden eleştiriliyor?
Thames Water, sızıntılar, kanalizasyon kirliliği, yönetici maaşları ve hissedar temettüleri bahislerinde son yıllarda sık sık eleştirildi.
2016 yılında şirket tek bir kirlilik olayı için 1 milyon sterlinlik ceza ödedi.
2017’de ise ham lağım suyunun Thames ırmağına akmasına tekraren müsaade verdiği için 20,3 milyon sterlinlik rekor bir para cezasına çarptırıldı.
2021 yılında arıtılmamış lağım suyunun bir ırmağa ve parka sızmasına müsaade verdiği için şirket 4 milyon sterlinlik bir para cezasına daha çarptırıldı.
