Fed, geçen yıl mayıs toplantısında 50 baz puan ile 2000 yılından itibaren en süratli faiz artışını gerçekleştirmesinin akabinde haziran toplantısında 75 baz puanla 1994’ten itibaren en güçlü faiz artırımına gitmiş, temmuz, eylül ve kasım toplantılarında da siyaset faizini tıpkı oranda artırmıştı.
2 buçuk yıldır tüm ülkeler faiz arttırırken Türkiye “Nas” diyerek faiz düşürdü
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), pandemi sonrası ekonomik toparlanmayı desteklemek için faiz indirimleri yapmaya devam etti. TCMB, son olarak Aralık ayında siyaset faizini 100 baz puan düşürerek yüzde 14’e indirdi. Bu karar, TCMB’nin son üç ayda üçüncü sefer faiz indirmesi manasına geliyordu. Devrin TCMB Lideri Şahap Kavcıoğlu, faiz indirimleri için sonlu bir alan kaldığını ve 2023 yılında para siyasetinde sıkı duruşun korunacağını belirtmişti.
Dolar Euro bilerek TL karşısında yükseltildi
Dolar ve Euro, TL karşısında son aylarda rekor düzeylere ulaştı. Dolar/TL kuru 26.90 düzeyine, Euro/TL kuru ise 29,86 düzeyine kadar yükseldi. Bu durumun nedenleri ortasında; ABD ve AB’de faiz artışları, global enflasyon baskısı, Türkiye’de siyasi belirsizlik ve ekonomik meseleler sayılabilir. Birtakım uzmanlar, döviz kurlarının TL karşısında şuurlu olarak yükseltildiği tezini gündeme getirdiler. Bu argümana nazaran; Türkiye’nin dış siyasette izlediği bağımsız ve ulusal çizgiye karşı birtakım güçler, ekonomik bir savaş açarak TL’yi değersizleştirmeye çalıştılar.
AB, ABD, Araplar neden faiz arttırdı
Faiz oranları, merkez bankalarının para siyasetini belirlemek için kullandıkları temel araçlardan biridir. Faiz oranlarının artırılmasının genel nedeni, enflasyonu denetim altına almak ve ekonomiyi soğutmaktır. Enflasyon, mal ve hizmetlerin fiyatlarının daima artması manasına gelir. Enflasyonun yüksek olması, paranın alım gücünü azaltır ve ekonomik istikrarsızlığa yol açabilir. Bu nedenle merkez bankaları, enflasyonu hedefledikleri düzeyde tutmak için faiz oranlarını artırarak para arzını daraltır ve talebi azaltır.
AB, ABD ve Arap ülkelerinin son periyotta faiz oranlarını artırmasının gerisinde da enflasyonla uğraş etmek yatan temel neden budur. Bilhassa ABD’de pandemi sonrası ekonomik toparlanma ve mali teşvik paketleri nedeniyle talep artışı ve arz kısıtlılığı yaşandı. Bu da mal ve hizmet fiyatlarında rekor düzeyde artışa yol açtı. ABD’de enflasyon oranı Mayıs ayında yüzde 8,6 ile son 40 yılın en yüksek düzeyine çıktı. Bu durum FED’i faiz oranlarını artırmaya zorladı. FED’in faiz artırımı, doların kıymetini yükseltti ve öteki ülkelerin de faiz oranlarını artırmasına neden oldu. AB’de de enflasyon oranı yüzde 4,9 ile son 13 yılın en yüksek düzeyine ulaştı. Avrupa Merkez Bankası (ECB) da faiz oranlarını artırarak enflasyonu dizginlemeye çalıştı. Arap ülkeleri de benzeri biçimde enflasyonla uğraş etmek için faiz oranlarını artırdılar. Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri, Bahreyn, Kuveyt ve Katar üzere ülkeler, FED’in faiz artırımını takip ederek kendi faiz oranlarını da yükselttiler.
