Türkiye’de yaşanan ekonomik yıkımı vergilerdeki artışlarla, yeni vergilerle ve artırımlarla vatandaşın üstüne bırakan iktidar işverenlere ise teşvik yağdırdı. Yılın birinci 4 ayında yalnızca 5 bin 415 sefer firmalara teşvik verildi.
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın datalarına nazaran ocakta 1496, şubatta 1183, martta 1427 ve nisanda 1309 kere yerli ve yabancı firmalara teşvik sağlandı. Sağlanan teşvikler ise şöyle: Vergi indirimi, KDV istisnası, gümrük vergisi muafiyeti, KDV iadesi, sigorta pirimi emekçi payı dayanağı, sigorta pirimi patron payı dayanağı, yatırım yeri tahsisi, faiz yahut kâr hissesi dayanağı. Bu teşviklerden yerli ve yabancı firmalar faydalandı. Teşvik verilen firmalar içinde AKP’li Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın arkadaşı ve 5’li Çete de yer aldı. Ayrıyeten yabancı firmalara verilen teşvikler de dikkat çekti.
ERDOĞAN’IN ARKADAŞI
Birgün gazetesinden Mustafa Kömüş’ün haberine nazaran, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın arkadaşı Hasan Gürsoy’a ilişkin olan BG Maden’e ocak ayında 910 milyon yatırım karşılığında teşvik verildi. Şirkete gümrük vergisi muafiyeti, KDV istisnası, KDV iadesi, vergi indirimi, sigorta primi patron payı dayanağı, nitelikli işçi takviyesi ve güç takviyesi sağlanması kararlaştırıldı. Firmaya ayrıyeten geçen yıl da teşvik verilmişti. Şirket Mayıs 2022’de 379 milyon 688 bin 917’lik yatırımı karşılığında teşvik almıştı. Böylelikle şirkete 1 yıl içinde iki kez teşvik verildi.
KALYON’A TEŞVİK UZANDI
Kamuoyunda 5’li Çete olarak bilinen holdinglerden Kalyon’a daha evvel verilen teşvikte ocak ayında güncelleme gerçekleştirildi. Proje bazlı devlet yardımı kapsamında desteklenen fotovoltaik güneş paneli üretim tesisi yatırımında toplam sabit yatırım meblağı 2 milyar 100 milyon liradan 3 milyar 700 milyon liraya yükseltildi. Projede öngörülen istihdam sayısı 982’den 2 bin 635’e, azami nitelikli işçi dayanağı 57 milyon liradan 100 milyon liraya çıkarıldı. Teşvik kapsamında şirkete gümrük vergisi muafiyeti, KDV istisnası, KDV iadesi, vergi indirimi, sigorta primi patron payı dayanağı, gelir vergisi stopajı takviyesi, nitelik işçi takviyesi sağlandı.
CENGİZ DE EKSİK KALMADI
Yine 5’li Çete içinde yer alan Cengiz Holding de teşviklerden faydalandı.
Maraş merkezli zelzelelerin akabinde ‘Türkiye tek yürek’ kampanyasına katılarak 3 milyar TL bağış yapan Cengiz Holding’e yayının sabahında 3 milyar 10 milyon TL’lik yatırımı için teşvik verildi.
‘Proje Bazlı Devlet Yardımı Verilmesine Ait Karar’a nazaran Cengiz Holding bünyesindeki Eti Alüminyum AŞ tarafından Konya’da yapılacak yatırım projesi şu teşviklerden yararlanacak:
Yüzde 100 vergi indirimi ve yüzde 85 yatırıma katkı oranı olmak üzere gümrük vergisi muafiyeti,
KDV istisnası, KDV iadesi, vergi indirimi
Azami meblağ sonu olmaksızın 10 yıl sigorta primi patron payı dayanağı,
Azami 75 milyon TL nitelikli işçi desteği
200 milyon lirayı aşmayacak güç desteği
RÖNESANS DA LİSTEDE
Bir başka 5’li Çete üyesi Rönesans Holding de teşviklerden hissesini aldı. Holding bünyesindeki Rönesans REY Endüstriyel Yatırımları AŞ ile Stolthaven Terminals ortak teşebbüsü olan Ceyhan Terminal Hizmetleri AŞ’ye mart ayında 4 milyar 309 milyon TL’lik depolama ve liman işletme hizmetleri yatırımı karşılığında teşvik yağdı. Şirkete faiz takviyesi, gümrük vergisi muafiyeti, KDV istisnası, 7 yıl sigorta primi patron payı, yüzde 90 vergi indirimi, yüzde 50 yatırım katkı oranı ve yatırım yeri tahsisi sağlandı.
Bütün bunların yanı sıra Samsun’da Şahin Dağları’nda yaptığı sondaj çalışmalarında binlerce ağacın yok edilmesine yol açan Kanadalı maden şirketi olan Eldorado Gold Corporation’un Türkiye uzantısı olan TÜPRAG Metal Madencilik Sanayi ve Ticaret AŞ’ye teşvik verildi. Şirkete 1 milyar 637 milyon TL’lik yatırım karşılığında faiz takviyesi, gümrük vergisi muafiyeti, KDV istisnası, 7 yıl sigorta primi patron payı, yüzde 80 vergi indirimi, yüzde 40 yatırım katkı oranı teşvikleri verildi.
YABANCI SERMAYEYE BÜYÜK TEŞVİKLER
Teşvikler içinde en dikkat çekenler ise yabancı sermayeye verilenler oldu. Yabancı firmalara ocakta 33, şubatta 35, martta 44 nisanda 58 kez teşvik verildi. Kimi firmalar birden fazla teşvik aldı. Bu teşviklerin yatırım fiyatı ise yaklaşık 31 milyar 770 milyon TL oldu. En çok yatırım ise mart ayında 18 milyar 645 milyon TL ile oldu.
Bu firmalardan en dikkat çekenleri, yatırım fiyatları ve sağlanan teşvikler ise şöyle:
Saint Gobain Weber Yapı Kimyasalları: Yatırım 167 milyon 129 bin TL; teşvikler faiz dayanağı, 10 yıl gelir vergisi stopajı dayanağı, gümrük vergisi muafiyeti, KDV istisnası, 10 yıl sigorta primi dayanağı, 12 yıl sigorta primi patron payı, yüzde 90 vergi indirimi, yüzde 55 yatırıma katkı oranı.
Crypto Carbon Güç: Yatırım 126 milyon 175 bin TL; teşvikler faiz takviyesi, KDV istisnası, 10 yıl sigorta primi patron payı, yüzde 90 vergi indirimi, yüzde 50 yatırıma katkı oranı.
Sarten Ambalaj: Yatırım 118 milyon 78 bin, teşvikler KDV istisnası, 6 yıl sigorta primi patron payı, yüzde vergi indirimi, yüzde 30 yatırıma katkı oranı.
Ziyade İlaç: Yatırım 138 milyon 103 bin, teşvikler faiz dayanağı, gümrük vergisi muafiyeti, KDV istisnası, 7 yıl sigorta primi patron payı, yüzde 80 vergi indirimi, yüzde 40 yatırıma katkı oranı.
Organik Kimya: Yatırım 115 milyon 559 bin, teşvikler faiz takviyesi, gümrük vergisi muafiyeti, KDV istisnası, 5 yıl sigorta primi takviyesi, 7 yıl sigorta primi patron payı, yüzde 90 vergi indirimi, yüzde 50 yatırıma katkı oranı.
CS Wind Turkey Kule İmalatı: Yatırım 396 milyon 114 bin TL, teşvikler gümrük vergisi muafiyeti, KDV istisnası, 3 yıl sigorta primi patron payı, yüzde 55 vergi indirimi.
Botaş Trading: Yatırım 8 milyar 104 milyon TL, teşvikler gümrük vergisi muafiyeti, KDV istisnası.
Brisa Bridgestone Sabancı Lastik: Yatırım 934 milyon 558 bin, teşvikler faiz dayanağı, gümrük vergisi muafiyeti, KDV istisnası, 7 yıl sigorta primi patron payı, yüzde 80 vergi indirimi.
Oguang Turkey: Yatırım 1 milyar 638 milyon TL, teşvikler gümrük vergisi muafiyeti, KDV istisnası.
Akdeniz Mineral Kaynakları: Yatırım 188 milyon 80 bin TL, teşvikler faiz dayanağı, gümrük vergisi muafiyeti, KDV istisnası, 7 yıl sigorta primi patron payı, yüzde 80 vergi indirimi, yüzde 40 yatırıma katkı oranı.
Maxion Jantaş: yatırım 622 milyon 4 bin, teşvikler faiz dayanağı, gümrük vergisi muafiyeti, KDV istisnası, 7 yıl sigorta primi patron payı, yüzde 80 vergi indirimi, yüzde 40 yatırıma katkı oranı.
BHS Makina ve Kağıt: Yatırım 579 milyon 332 bin TL, teşvikler faiz dayanağı, gümrük vergisi muafiyeti, KDV istisnası, 7 yıl sigorta primi patron payı, yüzde 80 vergi indirimi, yüzde 40 yatırıma katkı oranı.
VATANDAŞLIK ALABİLİYORLAR
Öte yandan yabancı yatırımcılar 500 bin ABD doları yatırımı karşılığında Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlığı hakkı da kazanabiliyor. Hususa ait Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın sitesinde şu tabirler yer alıyor: “500 bin Amerikan Doları yahut karşılığı döviz ya da Türk Lirası fiyatında sabit sermaye yatırımı gerçekleştirdiği Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nca tespit edilen yabancı asıllı şahıslara İçişleri Bakanlığı’nın teklifi ve Cumhurbaşkanı’nın Kararı ile vatandaşlık verilebileceği hususu karar altına alınmıştır.”
