General Hanri Joseph Etienne Gouraud, 1867 yılında Paris’te doğmuştu.
Birinci Dünya Savaşı’na kadar daima Fransa dışında, sömürge ülkelerde bulunmuştu. Savaş patlak vermeden çabucak evvel generalliğe yükselmişti.
Cesur bir kumandan olduğu kulaktan kulağa gezinirdi…
Askerleri kendisine “Argonne Aslanı” diyorlardı.
Çanakkale Savaşlarının başlamasıyla Türkiye’de görevlendirildi.
Gouraud cepheye vardıktan birkaç gün sonra yaptığı incelemelerin ışığında 20 Mayıs’ta Hamilton’a bir rapor gönderdi:
“Türk topçuları Boğaz’ın iki yakasını elde tuttuğu sürece denizden yapılacak yeni bir zorlama akılcı olmaz. Hasebiyle, kara güçleri başrolü oynamalı donanma ise yapabileceği yardımı yapmakla yetinmelidir.”
Komutasındaki askerler 4 Haziran 1915’te Kirte’ye akabinde Alçıtepe’ye saldırdı. Ancak beyhude Mehmetçik vatan toprağını vermedi.
General Gouraud, ülkesine gönderdiği raporlarda Türk askerinin hamasetinden ve mertliğinden kelam etti…
Fransızlar, bu sefer 25 Nisan 1915 günü şaşırtma emelli Kumkale çıkarmasına girişti. Fakat burada Anadolu yakasında imha edemedikleri Türk topçularından, üzücü halde ziyan görecekti…
İntepe Bataryası ‘ndaki topçular, isabetli ve kuvvetli atışlarla Fransızların yakalarını hiç bırakmadı. Türk bataryaları öylesine gizlenmişlerdi ki, general kendilerini bulamayacaktı. Ve olanlar oldu!
30 Haziran 1915 günüydü. Fransız General Gouraud Ertuğrul Koyu’nda bir sahra hastanesini ziyarete gitmekteyken yakınında top mermisi patladı.
Gouraud’un çabucak yanı başına düşen top mermisi kendisini yürümekte olduğu yolun kenarındaki duvarın öteki tarafına fırlattı sonrasında general kendini bir incir ağacının üzerinde buldu.
Guoraud’un sağ kolu koptu, kalçasından ve bacağından ağır halde yaralandı.
Türk topçuları öylesine bir atış yapmışlardı ki; Asya’dan attıkları mermi Avrupa’da patlamıştı…
Fransa ordusunun son yıllarda yetiştirdiği en kıymetli kumandanlardan olan, 48 yaşındaki gözü pek generalin Çanakkale’deki vazifesi yalnızca 6 hafta sürdü…
Gouraud, ülkesine döndü. Sağ kolunu Türkiye’de bırakmıştı. Hasta yatağında Fransa Cumhurbaşkanı Poincare tarafından askeri madalya (medaille militarie) ile ödüllendirildi.
Gouraud altı ay üzere kısa bir müddette güzelleşti. Almanlara karşı Champagne Bölgesi’nde 4. Fransız Ordusu’nu yönetti, ‘Champagne Aslanı’ olarak anılmaya başladı…
Ve Türk kurtuluş savaşı…
Fransızlar Suriye ve Kilikya bölgesini işgal etmişti.
General Gouraud, bu sefer yeniden Anadolu topraklarında Fransız mandasına verilecek olan Suriye ve Güney Anadolu Bölgesi’ne “Yüksek Komiser ve Fransız Kuvvetleri Komutanı” olarak atandı.
Fransızların Doğu Ordusu Kumandanı ve İşgal kuvvetleri Kumandanı idi.
Çanakkale’de savaştığı Türk askerlerinin mertliğini bildiğinden, ‘Onlar şövalye ruhlu hasımlar’ diye kelam edecekti…
Mustafa Kemal Atatürk önderliğindeki binlerce vatan evladı Fransız generali bir sefer daha hem cephede hem de masada yenmeyi başardı….
İşgal sırasında gösterilen direnişle, Fransızların bir türlü sonuç elde edememesi, Ankara Hükümeti’nin yurt genelinde epeyce kelam sahibi olması ve artık General Gouraud da dâhil Fransızların daha fazla Fransız kanı akıtmak istememesi üzere sebeplerden ötürü Fransa artık bir mutabakata varmak istemişti…
GENERAL GOURAUD TEKRAR TÜRKİYE’DE
l.Dünya Savaşı’nın sona ermesinden sonra, Çanakkale’de savaşan öteki yabancı milletler üzere Fransızlar da savaş alanında can veren ve birçok isimsiz gömülen askerlerinin mezarlarının düzenlenmesi için mezarlar inşa etmeye başlamıştı…
Lozan Antlaşması ile Fransızlara Seddülbahir ‘in güney kısmında geniş bir arazi mezarlık olarak tahsis edilmişti. Gelibolu Yarımadası’nın çeşitli yerlerinde gömülen askerlerin kalıntıları bu alana taşındı.
General Gouraud’nun Türkiye geliş nedeni mezarlığın ve oraya inşa edilen anıtın açılış merasimine katılmaktı.
Atatürk, General Gouraud’nun Türkiye’ye geleceğini öğrenmesi üzerine kendisiyle görüşmek istedi.
2 Haziran 1930
General Gouraud Türkiye’ye hareket etmeden bir ay evvel Paris’te bir caddeye, Çanakkale Savaşları anısına Dardanel Caddesi ismi verilmesi merasimine katılmış ve Türkleri öven bir konuşma yapmıştı. O konuşmadan Atatürk’ün haberi vardı…
General Gouraud askeri merasimle karşılandı. Tarihi yerleri gezdi, hayranlığını lisana getirdi…
4 Haziran Saat 9.00’da Ankara’ya ulaştı. Burada resmi ve askeri protokolün yanında Ankara halkı tarafından karşılandı.
General Gouraud 5 Haziran 1930 Perşembe günü saat 16.00’da Atatürk ile görüşmek üzere Çankaya Köşkü’ndeydi.
Atatürk tarafından şahsen kapıda karşılandı. General Gouraud sol elini uzattığı Atatürk’e şunları söyledi:
“Sağ kolumu Türklere karşı Çanakkale’de harp ederken kaybettim, bugün öbür kolumu size dost eli olarak uzatmak için geldim…”
Atatürk ile General Gouraud‘un görüşmeleri olağan mühletin üzerinde gerçekleşti. İki mert kumandan eski günleri yad etti ülkelerinin durumlarından kelam edildi. Ve ayrılık vakti geldi…
Fransız Büyükelçisi Chambrun görüşmeyi yıllar sonra şöyle anlatacaktı:
“Atatürk’ün General Gouraud ile bir ortaya geldiği günü asla unutamam. Savaştan sağ çıkmayı başaran bu iki büyük adam karşı karşıya duruyordu. Ortalarında artık onları ayıran siper yoktu. General’in Fransız mavisi gözleri, Makedonyalının çelik gözleriyle buluşmuştu…”
General Gouraud, veda ederken Atatürk Fransız Büyükelçisi Chambrun’un kulağına şu kelamları fısıldadı:
“Türk topraklarında yatan onun erdemli kolu, memleketlerimiz ortasında son derece değerli bir bağdır”
General, 5 Haziran saat 19.00’da Ankara’dan ayrılıp İstanbul’a geldi.
İstanbul’daki merasimde kendisini uğurlamaya gelenlere general şu kelamları söyledi:
“Sağ kolumu Çanakkale’de kaybettim. Fedakâr ve kahraman Türk milletini pek severim. Sol elimle son kez selamlıyorum.”
Ve tren hareket ederken yüksek sesle haykırdı:
– Yaşasın Türkiye! Yaşasın Türkiye! Yaşasın Türkiye!
Kaynak:
Çanakkale Savaşları Araştırma ve Tanıtma Topluluğu
