Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Niğde Milletvekili Ömer Fethi Gürer, kent merkezinde halı satışı yapan esnafı ziyaret ederek, son vakitlerde önemli oranda ivme kaybeden halıcılığın, bu duruma gelmesinin nedenlerini araştırdı.
HER KÖYDE 50-100 HALI TEZGAHIMIZ VARDI
CHP Milletvekili Ömer Fethi Gürer’e el dokuması halıcılık kesiminin geldiği son noktayı anlatan esnaf, “Eskiden Niğde’de 150 yerleşim ünitesinden en az 140’ında halı dokuma kültürü vardı. Her köyde de 50-100 halı tezgahı olurdu. Annelerimiz, genç kızlarımız, yengelerimiz kök bayası halıları dokur, dokunan halıları tüccarlara satar, tüccarlar da bir kısmını yurt içinde bir kısmını da yurt dışına satışa sunardı. El dokuması halılar, köylerde mesken iktisadına de önemli katkı sağlardı. Lakin son yıllarda fabrika halıları daha çok ilgi görmeye başladı. Meskendeki tabanların laminant parka olması, bu yerlerin kaygan olması nedeniyle, meskenlerde kök bayası kullanılarak yapılan el dokuması halılara yer kalmadı. Gençler, halıların renk tonu mobilyaya uysun diye fabrika halılarına yöneldi. El dokuması halı da böylelikle azaldı” dedi.
OBRUK HALISI BİLE DOKUNMUYOR ARTIK
Niğde Valiliği öncülüğünde Bor Ticaret ve Sanayi Odası tarafından 2017 yılında coğrafik işareti tescil edilen, Obruk halısı son üç yıldır dokunmaz oldu.
Halıcı Fehmi Aslansoy oObruk Halısı yüzde yüz yün, yüzde yüz kök boya ve el ipinden yapılan bir halı olmasından ötürü coğrafik işareti aldığını lakin son yıllarda dokumasının durduğunu söyledi.
Niğde’de Halıcı Fehmi Aslansoy, “Obruk Halısı 2017 yılında coğrafik işaret alarak tescillenmesine karşın son birkaç yıl içerisinde dokumaz oldu. Bor ilçesine bağlı Obruk köyünde, hayvancılık fazla idi. Hayvan kırkımı sonrası yün ipe dönüştürülüp yepyeni halı motifleri ile ve öz rengi korunan kısımlarla halı dokunurdu. Köyde kamyon sayısı arttı. Nakliyecilik gelişti. Hayvancılık geriledi. Makina halılarla el dokuma halı pazarı daraldı. Her konutta bulunan halı tezgahları tek tek kalktı. Niğde, Aksaray ve Konya’nın da motiflerini içinde barındıran, kök boya kullanmadan hayvanların yününün yepyeni renginden yapılan halılar dokunan Obruk köyünde halı dokuma bitme noktasına geldi” halinde konuştu.
HALI DOKUMAK EMEK İŞİ
Bölgede birden çok ilçe ve merkezde geçmişte Halı Pazarının olduğunu anımsatan esnaf, “Ancak artık halı pazarı yok. Birkaç tane esnaf dükkanında halı satıyor. Bayanlarımız farklı nedenlerle eskisi kadar halı dokumuyor. Somya halısı tabir edilen halı el dokuması halının fiyatın 6 bin lira. 1 bayan bu halıyı bir ayda sıkıntı dokur. Fakat patates söküm işine giderse 500 lira yevmiye alıyor. Ayda 15 bin lira kazanıyor. Halı dokusa o kadar kazanamaz. Tarım personelliği halı dokumaktan daha cazip hale geldi” diye konuştu.
HALICILIK BİTME NOKTASINA GELDİ
Halı dokumacılığına dayanak verilmesi gerektiğine de değinen esnaf Yıldırım Düzyol, Ulukışla, Çamardı, Bor, Çiftlik Altunhisar ve Niğde merkezde yaygın halıcılık yapılırdı. Niğde de aşağı üst sayın vekilim 150 tane yerleşim ünitesi var. En az 140 tanesin de dokuma kültürü vardı. Son yıllarda bunlara istek azaldı. Bir de konuttaki yer laminant parke olduğu için, mobilyalarla ahenk sağlama sorunu olduğu için fabrika halısına yöneldiler. Bizim gençlerimiz büyüklerimizde köyde halı dokumayı yavaş yavaş bıraktılar. Vaktinde bir köyde 100 tezgah varsa şuan 3 yahut 5 tane kaldı. Lakin vaktinde o kadar çok dokunmuş ki torunlarımıza çocuklarımıza armağan kalsın diye hala bulunuyor. Obruk bizim Bor ilçemize bağlı koyumuz. Hayvancılığı yaygın olduğu bir köy. Kış orada uzun sürdüğü için daha fala halı dokunurdu. Hem Aksaray’ın hem Konya’nın hem Niğde’nin motiflerini içinde bulunduran Niğde’nin en gösterişli halılarından. Artık orada da çok az kaldı. İpler büsbütün kirmal ipinden boyalarımız da kök boya.
Bizim Obruk bölgemizde natürel doğal hayvanın kendi üzerinden yün ip olup dokunan pastel halılarımız da vardı. Bunlar mobilyalara daha uygundu. Maalesef dokunmaz hale geldi. Çamardı ilçesi Ululuklar köyünün halısı bu halı çift dokunur. Eşi de var bunun. evvelden somya dediğimiz somyalar için. Bunun fiyatı şuanda 6 bin TL. ve her yöre halısı motifinden rengine özellikli idi. Obruk halısı doğal renkleri ile de zenginleştirilen bir halı olarak ayrıyeten bilinirdi. Samanın sarısından dokunan halı vardı. Bu kadar yetenekli el dokuma yapan Bayan ve kozlarımızla nakış üzere işlenen halıcılar çok kıymetli idi. . Bu kültürümüz devam ettirmekte son yıllarda zorlanmaya başladık. 5 -10 yıl sonra kuşağımız bu kültürü bu türlü giderse unutacak. Jenerasyondan nesile devam ediyordu. Fakat bir jenerasyon geçti ortadan ve bunu yeni jenerasyon ne yazık ki çok sahiplenmedi. Kırsaldan göçte bu süreci etkiledi. Dayanak verip bu kesimi yine ayağa kaldırmak lazım” tabirlerini kullandı.
EL DOKUMASI HALICILIĞA İLGİ AZALIYOR
Niğde’de halı satıcılığı yapan öteki bir esnaf ise el dokuması halılara olan ilginin her geçen gün azaldığını belirtti.
Coğrafi işaretli Obruk halısının dahi dokunmuyor olduğunu kaydeden esnaf, “Bor ilçemize bağlı Obruk köyümüzde büsbütün natürel bir formda kök boyası hali kullanmadan, hayvanın özgün yününden dokunan ve dünya çapında ün kazanan Obruk halımız bile ne yazık ki artık dokunmuyor” diyerek halıcılık kesiminin geldiği son noktaya dikkat çekti.
HALICILIK NİĞDE İÇİN KIYMETLİ BİR SEKTÖRDÜ
CHP Niğde Milletvekili Ömer Fethi Gürer ise Niğde’de geçmiş yıllarda halıcılığın kıymetli bir kesim olduğunu anımsatarak, “Niğde’miz el dokuması halıları ile ünlü idi. Niğde’nin farklı köylerinde dokunan el dokuması halılar, yurt içinde ve yurt dışında pazarlanırdı. Lakin dayanak verilmediği için ne yazık ki bu kesim de bitme noktasına geldi” diye konuştu.
BAKAN TAKVİYE VERİYORUZ DİYOR ORTADA TAKVİYE YOK
Kültür ve Turizm Bakanlığına ‘El dokuması halılara, el sanatlarına takviye veriliyor mu?’ diye soru önergesi yönelttiğini, Bakanlığın, dayanak sağlandığı istikametinde açıklama yaptığını aktaran CHP Milletvekili Ömer Fethi Gürer, “Oysa markalı Obruk halımız dahi dayanak verilmediği için şu anda dokunmuyor” dedi.
HALICILIKTA ESKİ GÜNLERİ ÖZLÜYORUZ
Maliyet artışları, pazarlama sorunu, kâfi dayanak verilmemesi üzere nedenlerle halıcılık yapanların sayısının her geçen gün azaldığını ve artık son periyodunu yaşadığını anlatan CHP Niğde Milletvekili Ömer Fethi Gürer, “ Bölgede farklı el sanatları her yıl sayısı azalarak devam ediyor. Bunlardan biri de kök boya ile boyanan iplerden dokunan halılarımız. Her konutta halı tezgahına rastlamak mümkün idi. Mahallî motifleri tezgahta kök boya ile hazırlanan iplerle dokuyarak ABD başta farklı ülkelere ihraç ediliyordu. Antika olma özelliği sahip halılar kıymet buluyordu. Bor, Altunhisar, Çiftlik, Ulukışla ve Çamardı ilçeleri halıları ile ünlü idi. Halı pazarına etraf vilayetlerden de müşteri gelirdi. Yepyeni halı dokuma makina halılarına karşı dayanamadı ve coğrafik işaretli Obruk halısı dahi üretilmez oldu” dedi.
