Ekonomist Murat Kubilay, Merkez Bankası’nın rezervlerinin eksi 72 milyar dolar olduğunu, 459 milyar dolarlık rekor dış borcun 203 milyar dolarının 1 yıldan kısa vadeli olduğunu belirterek, “Kur patlamasın diye iktisat soğutuluyor, yani işsizlik de geliyor” diye yazdı.
İktisatçı ve finans uzmanı Dr. Murat Kubilay iktisatta yaşanan son gelişmeleri Twitter hesabından 28 unsurda özetledi.
Dr. Kubilay’ın yaptığı paylaşımlar şu biçimde:
“1- Seçimlerde birinci tıp geride kaldı. Rezervler tarihi tabanda. Döviz alımında kısıtlamalar mevcut. Lakin Kapalıçarşı ve bankalararası piyasa ortasındaki döviz kur farkı da azaldı. Dolar kuru resmi olarak yalnızca 19,80.
Öyleyse neler oluyor? Herkesin anlayacağı formda açıklayalım.
2- Uzun öykünün merkezinde tekrar rezervler ve örtülü döviz satışları var. Lakin bu sefer başrolde KKM var. KKM’ye hem dövizden hem de TL’den geçiş olabiliyor. Lakin son periyottaki artış çok büyük ölçüde dövizden. Bilgiler açıklanmıyor ancak döviz mevduat hacmindeki düşüş ima ediyor.
3- 6 Ocak 2023 kapanışı prestijiyle toplam KKM 73,2 milyar dolardı. 12 Mayıs kapanışı prestijiyle toplam hacim 119,9 milyar dolara ulaştı. Yani yaklaşık 4 ayda 46,7 milyar dolar yükseldi. KKM ile döviz bozanların dövizi swap ve mecburî karşılıklarla TCMB’ye geçti.
4- Böylelikle TCMB elindeki yeni kurşunları da sonuna kadar kullandı. Öbür kaynaklar da vardı, fakat uzun müddettir başrol KKM’de ve bu eğilim ivmesini sürdürüyor. İhracatçıdan toplanan dövizler ise etkisiz. Hacmi fazla ancak ithalat çıktısının çok gerisinde.
5- İhracattaki döviz geliri karşılığı sağlanan reeskont kredilerinin de ehemmiyeti ihmal edilebilir seviyeye düştü. İkinci ana faktörse Rusya. Yani Türkiye’deki seçimlere hala dolaylı müdahale kelam konusu. Hatırlayalım, evvel Akkuyu için önden para gelmiş akabinde oligark paraları akmıştı.
6- Bu seferki ise BOTAŞ ile Gazprom ortasındaki doğalgaz mukavelesiyle ilintili. Resmi bilgi yok, zira Rusya bize kıyak geçmiş ve bunun karşılığında hangi ulusal çıkardan feragat ettiğimizi açıklamak istemiyorlar. Tez edilen ölçü 24 milyar dolar. Bu kadar borcumuz ötelenmiş.
7- Geride kalan kış ılık geçti fakat tekrar doğalgaz yaktık ve alımlarda Rusya ana oyuncu oldu. Elektrik santralleri ve sanayi de doğalgaz yakıyor. Pekala bu müddette BOTAŞ’a TCMB’den satılan döviz ne kadar? Tamı tamına 0. Çabucak söyleyeyim, Kapalıçarşı BOTAŞ’ın dişinin kovuğuna yetmez.
“ÜLKE ASLINDA IMF’LIK HALDEN BETER”
8- Sırada rezervler var. Brüt altın ve döviz toplam rezerv 105,1 milyar dolar. Net rezervler yalnızca 2,3 milyar dolar. En son bu seviyeye düştüğünde 21 yıl evvel IMF mutabakatı imzalamıştık. Artık farklı mı? Katar’dan 15, BAE’den 5, Çin’den 6 ve G. Kore’den 2 milyar dolar swap aldık.
9- Suudi Arabistan’dan 5, Azerbaycan’dan 2 ve Libya’dan 1 milyar dolarlık mevduatı da unutmayalım. Yaklaşık 36 milyar dolarlık swap ve mevduat muahedesi var. Bir de Rusya’dan 24 milyar dolarlık doğalgaz limiti. Hepsi büyük ölçüde kullanılmış. Yani ülke aslında IMF’lik halden beter.
10- Haydi bunları düşelim. Sizin ticari bankalarda durduğunu sandığınız döviz mevduat hesaplarının da bu bankalarca tekrar TCMB’ye swapla ödünç verildiğini hatırlatalım. Hazine’nin dış borç ve döviz ödemeler için ayırdığını düşelim. Kalan bakiye EKSİ 72 milyar dolar.
11- Artık tam da burada kendi kendime iktidar trollüğü yahut muhalif kanat aşağılık kompleksi yapayım. “Abi, ülke battı diyorsunuz ancak batmıyor, boş konuşuyorsunuz, bırakın bu CEHAPE ağızlarını, Reis bu işi biliyor, herkesin işi tıkırında, biraz objektif olun, sizden akıllılar!”
“ALTIN REZERVLERİ SÜRATLE TÜKENMEYE BAŞLADI”
12- Bu üstteki ahmaklığa yazının sonunda döneceğim. Sıra altın rezervlerinde. Zira Kapalıçarşı ve bankalararası piyasadaki kur farkı bu nedenle kapandı. Olağan koşullar altında yurt içindeki altın satılamaz. Zira süreci yapacak platformlar Londra, New York ve İsviçre’de.
13- 2022 sonu prestijiyle rezervlerin bir kısmı Londra’da İngiltere Merkez Bankası’nda. Hala orada mı, yoksa satıldı yahut ipotek mi verildi bilmiyorum. Her şey olabilir, fakat spekülasyon yapmayalım. Sorunun yanıtını Mart 2024’te yahut iktidar değişirse orta kontrolde alacağız.
14- Şubat sonunda mal mukabili altın ithalatına engelleme geldi. Dolar alamayan altın alıyor ve bu da rekor seviyede altın ithalatına neden oluyordu. TCMB nasıl kamu bankalarıyla piyasaya döviz satıyorsa, bu sefer de Kapalıçarşı’ya direkt altın satmaya başladı.
15- Bu esnada altın fiyatları da yükselince bu çok fazla dikkat çekmedi. Esasen altınlar dolar karşılığı satılıyordu. Alınan altın bankalar üzerinden piyasaya veriliyordu. Ancak Ramazan Bayramı bitince TL karşılığı altın satılmaya başlandı.
16- Yani yeni bir müdahale usulü geliştirilmiş oldu. Alışılmış bunun sonucunda altın rezervleri süratle tükenmeye başladı. TCMB kasasındaki 844 ton altın 687 tona düştü. TCMB’nin şahsen kendine düşen altınlarda ise düşüş 558 tondan 414 tona geriledi. Bu bilgiler 12 Mayıs kapanışı.
17- TL karşılığı altın satılınca banka ile döviz büfeleri ortasındaki kur farkı oldukça azaldı. Natürel öbür tedbirler de var. Misal döviz alımlarını kelamlı yönlendirme ile engelleme. Nedense TCMB yöneticileri ıslak imza ile bildiriye yürek edemiyor. Zira kabahat işliyorlar.
18- Yalnızca bu mu? Bir de TCMB TL karşılığı vadeli döviz satıyor. Yılbaşında 700 milyon dolar olan açık durum, şu anda 8 milyar dolar. Bu taahhüt KKM’ye benzeri. Kur artarsa TCMB ortadaki farkı motamot ödüyor. Lakin KKM’deki döviz olarak geri ödeme yok, TL cinsi veriliyor.
“MERKEZ BANKASI’NIN REZERVLERİ – 72 MİLYAR DOLAR”
19- Elde bir silah daha var, kamu bankalarını açık duruma düşürmek. Pandeminin birinci aylarında kamu bankaları 12,2 milyar dolara kadar açığa düşürülmüştü. Daima bir ağızdan yapmayın, bankalardan kaçış başlar, aleni ihanet olur dedik. Korkup kapattılar.
20- Neyse ki bunu tekrar kullanmadılar lakin deneyebilirler. Bu ortada o açık durumlar nasıl kapandı? Hazine’ye aktarılarak. 5 yıl vade ile o yükü de sırtımıza aldık ve 3 yılı geçti. Alışılmış kısa vadede piyasaya tesir etmeyince umursamadık.
21- Son olarak TL likiditesi sıkıştırıldı. Yani TL’nin ölçüsü azaltılarak bedeli artırılmak istendi. TL’nin ana kaynağı banknot değil. Kredi/mevduat döngüsüyle; bankalar ve borçlananlar ortasında; TCMB takviyesiyle yaratılır. Herkes dövize kaçınca TL’yi azaltmaya başladılar.
22- İşte o yüzden kredi kartı nakit avans ve KMH üzere ayrıntılara kadar girdiler. Alışılmış bunun sonucu da tüketimin kısılması, iç ödeme sisteminin tıkanması ve iktisadın yavaşlaması. Yani yan tesiri olmayan tedavi itimat oluşturmak harici şu anda yok.
23- Toparlayalım. TCMB’nin kendi rezervleri -72 milyar dolar. Dış çıkarlardan feragatle borç alınıyor. Bizim bankalardaki dövizlerimiz bize geri satılıyor. Altınları da direkt veriyorlar. 120 milyar dolarlık KKM’nin yükü Hazine ve TCMB’de. Vatandaşlık ve topraklar de satışta.
İŞSİZLİK GELİYOR
24- Gelelim kriz yok ve siz bu işten anlamıyorsunuz diyenlere. Bugün savaş çıksa silah ithal edecek dövizimiz yok. 459 milyar dolar dış borç var. Rekor. 203 milyar dolardan fazlası 1 yıldan kısa vadeli. O da rekor. Kur patlamasın diye iktisat soğutuluyor, yani işsizlik de geliyor.
25- Ülkede neredeyse sermaye denetimi uygulanıyor. Faizler artmasın derken konut fiyatları da dolar cinsi 2 katına çıkmış. Yani ortada bir kurnazlık yahut finansal deha yok. Ülkenin geçmişi ve geleceği satılmış. Varlık fiyatları ile orta ve dar gelirli evsiz kalmış. Lakin kriz yok!
26- Pekala tüm bunlar nasıl mümkün oluyor? Siz susarsanız işte bu türlü oluyor. Paranızı KKM’ye koyarsanız, onları toplayıp size geri satarlar. Altın rezervlerini takip etmezseniz onu da kuruturlar. TL karşılığı döviz satışını anlamazsanız, milyarlarca dolar yükümlülüğü imzalarlar.
27- Rusya’nın bize neden kıyak geçtiğini sorgulamazsanız alışılmış ki olur. Yüksek zekaya gerek yok. varsayalım ki ülkedeki Hazine toprakları toplamı 150 milyar dolar ediyor. İktidar bunu 100 milyar dolar nakde Katar’a satsa döviz bulur mu bulur.
28- E öyleyse size soralım: siz bunlara ses çıkarmıyorsanız, onlar mı çok zeki, biz mi geri zekalı yoksa sorun öbür mı? Bu soru da yakında yanıtlanacak. İktidar değişmezse, akabinde gelen birinci 6 ayda gerçeği göreceğiz. Bu tvitler burada dursun. Dönüp 6 ay sonra birlikte okuruz.”
