Seçim sürecindeki ekonomik tedbirlerin piyasada dövize erişimi güç ve maliyetli hale getirmesi gerçek bölümü kıskaca aldı. Alandan edindiğimiz bilgilere nazaran, bankalar kurumsala günlük 1.000 ila 5.000 dolar ortası limit verirken, saat 11:00’e kadar gelen döviz taleplerinin bankalarca değerlendirildiği, sonraki saatlerde ise döviz satışı yapılmadığı öğrenildi. Bankalardan gereksinimi olan dövizi toparlayamayan firmaların ise hür piyasanın yüksek maliyetli kuruna razı olduğu belirtiliyor.
Ekonomim.com’dan Merve Yiğitcan’ın haberine nazaran, durum bu türlü olunca bilhassa hammaddesini ithal edip üretim yapan firmalar şu sıra ithalat evrakını toplamakta zorlanıyor. Yanaşan gemiden malını çekmek için dövizini denkleştirmeye çalışan firmalar, her geciken saat için demuraj ve ardiye masrafı üzere ek operasyonel maliyetleri yüklenirken, üretim süreçlerinde de aksaklıklar ortaya çıkıyor. Birçok şirketin kur kaynaklı fiyat geçişleri yaptığı öğrenilirken, gerçek kesim temsilcileri dövizdeki sıkışıklığın bir an evvel açılmasını istiyor.
FAYAT: SERMAYE DENETİMİ TASALARI ARTABİLİR
TOBB Hazır Giysi ve Konfeksiyon Kesim Meclisi Lideri Onur Fayat, piyasada problemlerin devam ettiğini, bilhassa fiziki dövize talebin karşılanması noktasında kasvetin büyük olduğunu kaydetti. “Dövizi sabah saatlerinde aldınız, aldınız. Yoksa mümkün değil” diyen Fayat şu görüşleri paylaştı: “Alsak da yeniden zarardayız. İhracatçılar olarak TL reeskont kullandığımızda bize verilen yüzde 2 primi dahi yüzde 3-4 fark vererek alıyoruz. Yani kendi dövizimizi ucuza satıp değerliye alıyoruz” dedi.
Seçimden sonra bu siyasetlerin devam etmesi halinde sermaye denetimi telaşlarının artacağına değinen Fayat, “Kurumsaldan kişisele hakikat giden bir sıkılaşma kelam konusu. Fakat ben yeni gelen iktisat idaresinin bundan vazgeçeceğine, sert olmasa da yumuşak geçiş yapacağına eminim. Aksi hiçbir ülkede görülmemiş. Kimse Türkiye’nin Arjantin olmasını istemeyecektir. Döviz krizine sebebiyet verilmeden bu siyasetlerden bir dönüş olacağına inanıyorum. Zira Türkiye’nin ödemeler istikrarı için dış finansmana muhtaçlığı var, TL yatırımlarına yabancının gelmesine gereksinimi var.”
ÖNEL: TÜM OPERASYON MALİYETLERİ YÜK OLACAK
İstanbul Tüccarlar Kulübü Lideri İlker Önel, seçim öncesi bankaların son iki süreç gününde hiç döviz vermediğini hatırlatırken, şu anda kurumsala 1.000-5.000 dolar ortası verdiklerini kaydetti. Bunun farkında olan döviz ofislerinin da doları yüksekten sattığına işaret eden Önel, “Dövize erişimde en büyük sıkışıklık hammaddede tarafında. Zira şu an ithalat evrakını almakta zorlanıyoruz. Alırken de mecburen yüksek maliyetli kurdan alıyoruz. Bu da otomatikman bizim kesin eser fiyatlarımıza yansıyor. Şu anda birçok şirket fiyatlarında geçiş yaptı. İthalat evrakını alamadığımızda şöyle bir dert var. Birden fazla gemi yanaşmış oluyor; bunun demurajı, ardiye masrafları üzere tüm operasyonel maliyetleri üzerimize yük olacak ve bunlar düşük sayılar değil, hepsi dolar bazında” diye konuştu.
Firmaların birçoklarının gelen hammadde ile ilgili fiyat kontratını evvelden yapmış olduğuna değinen Önel, “Yani mal gelmeden bir kısmını belirli fiyattan satmışız. Fakat bunu yaparken doların maliyetini ortalama almıştık, 19,50 ise 20 lira almışız, artık ise her 1 doların maliyeti 2-3 lira daha fazla geliyor. Yani mukavele fiyatından ziyan ediyoruz. Bu durum üretim sürecine de yansımaya başladı, gerçek dal zorlanıyor” formunda konuştu.
Bu sıkışıklığın mümkün sonuçlarını da aktaran Önel, “Elbet bir maliyet artışı olacak, bu da sonuçlara yansıyacak. Taahhüt edilen malı müşteriye vaktinde veremeyeceksiniz. Yanı sıra fiyat oynaklıkları nedeniyle piyasada rekabet talihiniz kalmıyor. Yani rakibiniz 20 liradan malı çekiyor, siz birebir malı 22 liradan çekmek zorunda kalabiliyorsunuz. Bahsettiğim bu kriterlere baktığımızda bölümler zorda” diyerek kelamlarını tamamladı.
DALBELER: YALNIZCA DÖVİZE DEĞİL PARAYA DA ERİŞİM ZOR
Çelik İhracatçıları Birliği Lider Yardımcısı Uğur Dalbeler de döviz konusunda ve kur makasında her gün farklı şeyler duyulduğunu söylerken, “Bir şeyin fiyatı artıyor, erişimi zorlaşıyorsa demek ki burada bir kısıtlama kelam konusu. Ortalıkta birçok tevatür var. Bir badire kelam konusu” dedi. Yalnızca dövize değil, paraya erişmekte zorlanıldığına işaret eden Dalbeler, firmalar için taahhüdü yerine getirmenin eskisi kadar kolay olmadığını vurguladı.
DURAN: SERİ İFLASLAR GELEBİLİR
Karton Ambalaj Sanayicileri Derneği (KASAD) Lideri Alican Duran, döviz almakta zorlanıldığını, hatta hak edilmiş kredilerin bile alınamadığını vurgulayarak, şirketlerin içinde bulunduğu durumu tanım etti. Düşük kur, düşük talep ve yüksek finansman maliyetlerinin firmaları kuşatmış durumda olduğunu aktaran Duran, “Finansal döngümüz olağan hale gelmezse ıstırap büyük, fabrikalar kilitlenmek üzere. Bu türlü devam ederse seri iflaslar görebiliriz” ihtarında bulundu. Bir an evvel seçim atmosferinden çıkıp sanayi şirketlerine takviye verilmeli. Mekanizmayı tekrar sağlıklı hale getirmeliyiz” sözlerini kullandı.
