Türkiye’de iktisat idaresi, son yıllarda sürdürülen ve klâsik iktisat siyasetlerinin hayli dışına çıkılmış usulleri içeren modelden vazgeçerken, Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in liderliğinde kurulan yeni iktisat grubu, iktisat anlayışında klasik çizgiye yönelmeye devam ediyor.
11 Ağustos tarihli Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) raporuna nazaran Kur Muhafazalı Mevduat (KKM) hesaplarında biriken paranın 3 trilyon 357 milyar 708 milyon liraya yükselerek tüm vakitlerin rekorunu kırması, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nı (TCMB) alarma geçirdi.
Ani kur artışlarını baskılamak için 21 Aralık 2021 tarihinde hayata geçirilen Kur Muhafazalı Mevduat uygulamasının, 2022 yılının yaz aylarında başlayan ‘seçim ekonomisi’ nedeniyle TCMB tarafından teşvik edici ataklarla birlikte içinden çıkılamaz bir hale evrilirken, Resmi Gazete’de yayımlanan bir dizi karar ile Kur Muhafazalı Mevduat sistemine girişlerin önüne set çekildi.
Bakan Şimşek, Anadolu Ajansı’na verdiği demeçler ile Merkez Bankası’nın 2021 yılından itibaren 14 Mayıs seçimlerine kadar dolar kuruna direkt müdahale ettiğini itiraf ederken, yeni süreçte bu türlü bir yolun izlenmeyeceğini açıkladı.
FİİLEN UYGULANMAYA BAŞLANDI
Merkez Bankası, 20 Ağustos tarihinde Resmi Gazete’de duyurulan düzenlemelere ait uygulama talimatını 28 Ağustos prestijiyle bankalara iletmişti. Alınan 4 bildirim kararıyla birlikte döviz ve altın hesaplarına uygulanan zarurî karşılıklar artırılırken, sadeleşme süreci kapsamında yabancı para mevduattan KKM’ye dönüşüm amacı uygulamasına ve TL hissesine nazaran ilave/indirimli menkul değer tesis uygulamasına son verildi.
Alınan kararın Türk lirasına dönüşleri güçlendirmesi hedeflenirken, KKM havuzundan kayda bedel bir paranın Türk lirasına evrilmesi halinde dolar kurunda gözle görülür bir düşüş görülmesi bekleniyor.
Tasfiye sürecinin tam manasıyla başladığı söylenemeyecek olsa da, Şimşek atılan adımların uzun vadeli bir planın birinci ayakları olduğunu belirtti. Bankaları, KKM yerine TL mevduata teşvik etmeye cesaretlendiren kararların tesiri ise kısa müddette hissedildi.
60 MİLYAR LİRA BİRDEN AZALDI
1 Eylül tarihli BDDK datalarına nazaran KKM hesaplarında biriken toplam mevduat 3 trilyon 348 milyar 325 liraya gerilerken, Resmi Gazete’de yayımlanan ve döviz dönüşümlü KKM hesaplarına uygulanan TL hissesine nazaran indirimli değer tesis uygulamasına yasak getiren kararın akabinde yaşanan düşüşün toplam ölçüsü 60 milyar liraya yükseldi.
İKİ AYDA 411 MİLYAR LİRALIK KKM YÜKÜ SONRASI BEKLENEN OLDU
Ekonomim.com muharriri Alaattin Aktaş’ın sadece Temmuz ve Ağustos aylarında Hazine’den KKM için toplam 411 milyar liralık ödeme yapılacağını hesaplamasının akabinde kelam konusu tabloyu toplumsal medya hesabından paylaşan CHP Genel Lideri Kemal Kılıçdaroğlu, “Bu yıl yalnızca Temmuz ve Ağustos aylarında kur muhafazalı mevduat sahiplerine 410 milyar TL ödenecek… Saray Devleti bir avuç varsıla çalışıyor.” tabirlerini kullanmıştı.
Ekonomistler, KKM uygulamasının vergi mükelleflerine getirdiği yük nedeniyle sürdürülemez olduğuna işaret ederken, tasfiye sürecine ne vakit başlanacağı merak konusuydu. Bu gece itibariyle Resmi Gazete’de yayımlanan kararlar “KKM’de tasfiye için start verildi” biçiminde yorumlanırken, Kur Muhafazalı Mevduat uygulamasına apansız son vermenin farklı riskleri bulunuyor.
DOLAR KURUNDA YENİ BİR KRİZ YAŞANABİLİR
Aktaş, KKM uygulamasını iktisat idaresinin ayağına dolanan bir bela olarak yorumlarken, havuzda biriken paranın 125 milyar doların üzerinde olmasını ise “saatli bomba” halinde özetledi.
2021 yılının Aralık ayında yaşanan kur krizine misal bir krizin kapıda olabileceğini belirten Aktaş, bu kadar büyük bir paranın KKM uygulamasına son verilmesi halinde yine dolar tevdiat hesaplarına gidebileceğini belirterek, bu türlü bir durum yaşanması halinde Türkiye tarihinin en büyük kur krizlerinden birinin gerçekleşebileceği tez edildi.
Ekonomistler, Türkiye iktisadı için “Aşağı tükürsem sakal, üst tükürsem bıyık” halini alan KKM’nin tasfiyesinde izlenebilecek en mantıklı yolun, KKM’ye yeni girişlerin kapatılmasından geçtiğini belirtti.
