Editör: Erkavim Yıldırım
Göğüs Hastalıkları Uzmanı ve Uyku Kliniği Sorumlusu Prof. Dr. Muhammed Emin Akkoyunlu, ülkü uyku mühleti olan 8 saatten az ya da fazla uyunduğunda ömür mühletinin azaldığını, ek rahatsızlıkların ortaya çıktığına dikkat çekerek, “Çok uyuduğunuzda, az uyuduğunuz vakit var olan mevt riskinden daha fazla risk ortaya çıkıyor.” dedi.
Az ya da fazla uyumanın insan sıhhatine tesirleri ve sağlıklı bir uyku için dikkat edilmesi gerekenlere ait AA muhabirine değerlendirmelerde bulunan Prof. Akkoyunlu, uykuda vaktin, derinliğin ve kalitenin kıymetli olduğunu, bunun 1930’ların başından bu yana kanıtlandığını açıkladı.
Prof. Akkoyunlu, evre 1, evre 2, evre 3 ve REM olarak çeşitli evrelere ayrılan uykuda, evre 3 ve REM’in derinliğinde azalma varsa ve kişi derin uyuyamıyorsa uyku kalitesinde de değişiklikler meydana geldiğini belirtti. Bu değişiklikleri “hafıza problemleri, duygusal bozukluklar, koroner arter üzere hastalıklar, tansiyon ile şekerin denetim altına alınamaması” formunda sıralayan, uykunun kalitesinin, derinliğinin, saatinin ve bölünmemesinin hayli kıymetli olduğunu anlatan Akkoyunlu, ikazlarda bulundu:
“8 saat olan ülkü uyku müddetinde 7 saatten az ya da 9 saatten fazla uyunduğunda patolojik durum kelam konusu hale geliyor. Uyku mühleti 7 saatten az olduğunda hayat mühleti önemli biçimde azalıyor, kalp hastalıkları üzere ek rahatsızlıklar ortaya çıkıyor, 9 saatin üzerine çıktığında da vefat riski artıyor. Yani ‘Çok uyudum, bu daha düzgün.’ niyeti yanlış. Çok uyuduğunuzda, az uyuduğunuz vakit var olan vefat riskinden daha fazla risk ortaya çıkıyor.”
Akkoyunlu, hislerin beynin bazal kısmı denilen çekirdekler tarafından denetim edildiğini, bunların daha heyecanlı reaksiyonlar verilmesini, kızma, ağlama, üzülme ve sevinme üzere hareketleri sağladığını, beynin ön bölgesindeki “frontal lob” denilen prefrontal bölgesinin de “Sakin ol, artık değil.” halinde ihtarlar yolladığını söyledi.
Prof. Dr. Akkoyunlu, bunlar ortasındaki istikrarın uykunun sağladığı entegrasyonla olgunlaştığını, uyku az ya da kalitesiz olduğunda ya da uyunamadığında beynin prefrontal korteksindeki baskılayıcı halin duygusal coşku üzerinde ortadan kalktığına dikkati çekti. Akkoyunlu, bu nedenle duygusal patlamalar yaşanan ve kızarken sevinilen dengesizlik durumunun yaşandığını açıkladı.
UYKU RUH SIHHATİNİ KORUYOR MU
Prof. Dr. Akkoyunlu, uykunun, beyinde kısa hafızanın uzun hafızaya aktarılmasını ve kısa hafızanın yine boşaltılmasını sağladığını, ön belleği boşaltarak uzun belleğe aldığını anlatarak, “Eğer ders çalışmak için uyumuyorsanız yanlış yapıyorsunuz zira bilgiler ön bellekte kalacak. Alt belleğe aktarılamayacağı için de çok kısa müddette bilgiler unutulacaktır.” dedi.
Uykusuz kalındığında motor kompleksin birlikte çalışması gereken işlerin yapılmasının engelleneceğini belirten Akkoyunlu, “Bilişsel işlev denilen kısımda, gece uyku esnasında gün içindeki gerilimlerin atıldığı, dinlenme durumunun yaşandığı bir ana geçilir. Ayrıyeten, kalp damar sisteminin biraz daha sakinleşmesi ve tansiyonun düşmesi sağlanır, böylelikle tansiyon dengelenir. Uyku alınmazsa bunlar bozulur.” formunda konuştu.
Prof. Dr. Akkoyunlu, düzgün bir uyku gerçekleşmediğinde, buna başlamadan evvel salgılanan ve “mutluluk hormonu” diye bilinen melatoninin salgılanamadığını, bunun da kanser dahil birçok hastalığı tetiklediğini açıkladı.
“UYKU CİLDİ GÜZELLEŞTİRİR”
Prof. Dr. Akkoyunlu, erişkinlerde bedenin yenilenmesini, yıpranmış yahut eskimiş dokuların yıkılarak oraya yeni dokuların gelmesini sağladığına değinerek, şunları söyledi:
“Cildin güzelleşmesi bile uykuya bağlıdır. Öğle ekstradan bir saat uyuduğunuzda, cildinizdeki nemin dahi dengelendiğini görürsünüz. Uyku sırasında leptin ghrelin hormonları etkin salgılanır. Bunlar gece boyunca bizi tok fiyat. Bu hormonlar karaciğerde gün boyunca biriken besinin fazlalıklarını, kaloriyi kana vererek gece yemek yemenizi maniler ve çok daha yüksek ölçüde kalori harcarsınız. Bunlar sizin kilonuzu istikrarlar. Uyku bozukluğu olanlarda en sık gördüğümüz şey, karaciğer yağlanmasıdır. Özetle kilonun düzenlenmesi, erken yaşlanmanın önlenmesi, karaciğer, beyin, kalp ve ruh sıhhati açısından uyku hayli kıymetlidir.”
