Editör: Naim Arıoğlu
Obezite yani şişmanlık; bedende çok yağ depolanması ile ortaya çıkan bir güç metabolizması bozukluğudur. Obezite bireyde fizikî ve ruhsal problemlere neden olarak sıhhat için risk oluşturur. Her dört çocuktan biri kilo sorunu yaşıyor. Yapılan araştırmalar 21. yüzyılın obez çocuklarının obeziteye bağlı hastalıklar nedeniyle ebeveynlerinden daha kısa yaşayacaklarını ortaya koyuyor.
Günümüzde en kıymetli sıhhat problemlerinden biri olan “çocukluk çağı obezitesi”nin görülme sıklığı dünyada ve ülkemizde süratle artmaktadır. Bilhassa hayatın birinci yılı, okul öncesi devir ve ergenlik periyodu obezite açısından risklidir.
Yaklaşık her 4 çocuktan birinde kilo sorunu bulunmaktadır. Kız ve erkek çocuklarda yağ ölçüsü farklıdır. Ayrıyeten artan yaş ile beden yağ ölçüsü da değişmektedir. Bu nedenle beden kitle indeksi için, yaş ve cinsiyete özgül persentiller yani büyüme eğrileri kullanılarak çocuklar kıymetlendirilmektedir. 5-85 persentil ortası olağan, 85-95 fazla kilolu, 95 persentil üstü obezitedir.Bunun yanı sıra çocuğun kilosunun uzunluğuna nazaran ülkü tartısına oranı yani rölatif ağırlıkda obezite teşhisinde sık kullanılmaktadır. Bu oran %110’a kadar olağan olup, %110-120 ortası toplu çocuk, %120 ve üstü ise obezite.
HAREKETSİZ ÖMÜR TETİKLİYOR
Diyetteki kalori ve yağ oranının artması, “fastfood” biçimi beslenmenin yaygınlaşması, süratli yeme, az çiğneme, şekerli/gazlı içeceklerin tüketilmesi, aktivitenin azalması (sedanter yaşam), televizyon ve bilgisayar karşısında geçirilen saatlerin artması ile fizikî aktivite ve idmandan uzaklaşma değerli etkenlerdir. Sonuçta çocuklar daha az kalori yakıp, daha çok kalori almakta ve yağ dokusu artışı olmaktadır. Çocukluk çağı obezitesibir endokrin hastalık ya da bir sendroma bağlı olabilmekle birlikte, ekseriyetle alınan kalorinin yakılandan fazla olması sonucu bedende yağ birikimiyle oluşan “ekzojenobezite”dir.
AŞIRI KİLO VE DİĞER HASTALIKLAR
Obeziteye eşlik edebilen kıymetli hastalıklar; insülin direnci, bozulmuş glukoz toleransı, tip 2 diyabet, metabolik sendrom, erken ergenlik, PCOS, hipertansiyon, dislipidemi, damar sertliği ve erişkin kalp damar hastalığı, inme-kalp krizi, karaciğerde yağlanma, safra kesesi taşı, uyku apnesi, astım, kalça ekleminde kayma, bacaklarda eğrilme, kırık riskinde artış, deride akantozisnigrikans(koyu renk boyanma), toplumsal izolasyon, kendine inancın azalması, yeme bozuklukları, telaş (anksiyete), depresyon, ve hatta birtakım kanser (endometrial,meme,kolon) riskinde artma olarak sayılabilir. Obez çocuklar, erişkin devirde de obezite yaşamaya devam ederlerse genç yaşta diyabet ve kardiyovasküler hastalıklar geliştirme olasılıkları daha yüksektir.
Çocukluk çağı obezitesi süratle artış göstermesinin yanında, erişkin periyotta devam etme riski, tedavisi güç bir hastalık olması, eşlik eden hastalıklar ve önemli yan tesirlerinin olması nedeniyle değer taşımaktadır. Obez çocuğun “obez erişkin” olarak devam riski; çocuğun yaşı, obezitenin derecesi, ve ailede özellilkle anne babasında obezite varlığı ile bağlantılıdır. Obez çocukların üçte biri, obez ergenlerin de üçte ikisi erişkin periyotta de obez olarak kalmaktadır. Obezite bütün organları negatif olarak etkileyen kıymetli bir sistemik hastalıktır.
Obez çocuğun obez erişkin olmaması için erkenden tedbir almak gerekiyor
Her yıl en az 2.6 milyon insan çok kilolu yahut obez olmanın sonucu olarak hayatını kaybetmektedir. Düzgün bir mecmuada yayınlanan 55 yıllık izleme dayanan bir çalışmada, adölesan devirde obez olan erkeklerde kalp damar hastalıklarına bağlı vefat riskinin olağan kilolu olanlara nazaran iki kat daha fazla olduğu ortaya konmuştur. Yeniden çarpıcı bir bulgu olarak 21. yüzyılın obez çocukların obeziteye bağlı hastalıklar nedeni ile maalesef anne babalarından daha kısa yaşayacakları saptanmıştır. Obezitenin tedavisi ve kilo denetimi ile çocuklarda bu hastalıkların gelişmesi büyük ölçüde önlenebilir. Bu nedenle, çocuklukta şişmanlığın tedavisinden erken tedbir alınmalı geç kalınmamalıdır. Diyabet ve obezitenin artışını durdurmak için çocukluktan itibaren tedbir alınması gerekmektedir. Tedbir ne kadar erken alınırsa sonuç o kadar düzgün olacaktır.
HORMONAL BOZUKLUK OLUP OLMADIĞI BELİRLENMELİ
Çocukluk çağı obezitesinin tedavisinde öncelikle; her obez çocuğun hormonal bozukluk açısından kesinlikle en az bir sefer tetkik edilmesi, kilo artışına neden olan yada kilo vermeyi engelleyen bir hormonal bozukluğun olup olmadığının belirlenmesi gerekmektedir. Bu tetkikler sonucunda hormonal bozukluk saptanırsa, gerekli ilaç tedavisine çabucak başlanmalıdır. Şayet rastgele bir hormonal bozukluk yoksa; alınan gücün düzenlenmesi, fizikî aktivitenin arttırılması, ruhsal takviye, motivasyon, istikrarlı bir beslenme planı, sık izlem ile kilo denetiminin sağlanması ile en azından kilo artışının engellenmesi için tedbirler alınmalıdır.
Obezite tedavisi güç ve aslında ömür uzunluğu süren hastalıklardan biridir. Çocukların daha hareketli ve büyüyen varlıklar olması nedeni ile obezitenin çocukluk çağında düzeltilme talihi erişkinlere nazaran çok daha yüksektir. Önemli komplikasyonlara neden olan erişkin obezitesinin önlenmesi çocukluk ve ergenlik periyodunda alınan tedbirlere bağlıdır. Unutulmamalıdır ki; çocukluk periyodunda obezite teşhisinin erken ve yanlışsız olarak konulması, nedenlerinin ve eşlik eden hastalıkların saptanması, hastanın güzel ve yakın izlenip gereken müdahalelerin vaktinde yapılması sayesinde obezitenin erişkin periyoda yansıması ve komplikasyonları önlenebilir.
İHA
