Editör: Erkavim Yıldırım
Uzman Psikolog Ecem Özcan Tatlıdil, bayanlardaki travmaların gerilimi arttıdığın açıklayarak ihtarlarda bulundu.İşte o uyarılar…
Uzman Psikolog Ecem Özcan Tatlıdil “Yapılan araştırmalar bayanların erkeklere oranla ruhsal travmalardan sonra, travma sonrası gerilim bozukluğuna daha sık yakalandığını göstermekte ve travmanın tipi ne olursa olsun, bayanlarda bu durumun erkeklerden 2-3 kat daha fazla görülmektedir” dedi.
Tatlıdil, hayatın olağan seyrini ya da kişiyi olumsuz olarak etkileyen, inanç hissini zedeleyen ve başa çıkması güç her türlü olayın ‘travmatik olay’ olarak tanımlanabileceğini söyledi. Psikolog Tatlıdil, “Deprem üzere travmatik olaylar, inanç hissimizi ve denetim hissimizi kaybetmemize sebebiyet vermektedir. Travmaya maruz kalınan zorlayıcı ömür olayının tipi, şiddeti, müddeti, kişinin olay öncesi ve sonrası tecrübeleriyle olayı algılayabilme hali ve başa çıkabilme maharetleri doğrultusunda olaydan etkilenme derecesi bireylerde değişkenlik gösterebilir” formunda konuştu.
FELAKET SONRASI RUHSAL DESTEK
Psikolog Tatlıdil, insanların zelzele konusunda bilinçlendirilmesinin, gerekli durumlarda profesyonel takviye imkanlarından yararlanabilmesinin ehemmiyet taşıdığını söyleyerek, şunları kaydetti:
“Deprem felaketinin gerçekleştiği ülkemizde, insanların sarsıntı konusunda bilinçlendirilmesi, bedensel ve ruhsal tesirlere yönelik kendi kendine ve yakınlarına yardım konusunda eğitilmesi, gerekli durumlarda profesyonel takviye imkanlarından yararlanabilmesi, toplum sıhhati açısından, en az yapıların imarı kadar kıymet taşımaktadır. Travmatik bir olayın çabucak akabinde ortaya çıkan bir zihinsel sıhhat sorunu olan akut gerilim bozukluğu, travma sonrası gerilim bozukluğundan farklı olarak süreksiz bir durumdur. Akut gerilim bozukluğunun semptomları, travmatik olaydan sonra en az 2 ila 6 hafta ortasında sürmektedir. Lakin bu müddet birtakım parametreler göz önünde bulundurulduğunda (çoklu kayıp, göç etme, gibi) akut gerilim yansısının 10 haftaya kadar çıkmasını mümkündür. Lakin bu müddet 10 haftayı geçtikten sonra bireyin semptomları devam etmekte ise birey travma sonrası gerilim bozukluğu (TSSB) tanısı altında kıymetlendirilebilir. Her 3 beşerden biri, ömrü boyunca ağır gerilim yaşar. TSSB, bu olguların ortalama yüzde 10’unda ortaya çıkar.”
‘5 ŞAHISTAN BİRİNDE VAR’
Yaşanılan afetlerin her bireyi birebir halde etkilemediğini vurgulayan Tatlıdil, “Bazı bireyler travma sonra gerilim bozukluğuna (TSSB) yatkın hale gelirken, kimi şahıslar çok daha kısa müddette toparlanabilir. Örneğin, birey yaşanan afet öncesinde ruhsal bir tedavi görüyorsa etkilenme seviyesi daha yüksek olabilmekte yahut olayın öncesinde yaşamış olduğu emsal travmatik olay ve travmatik izleri varsa, bu süreçte bir tedavi almadıysa, kayıpları fazlaysa, yardımlara kolay ulaşamadığı durumlar kişinin travmatize olma seviyesini artırabilir. Yapılan araştırmalar bayanların erkeklere oranla ruhsal travmalardan sonra TSSB’ye daha sık yakalandığını göstermekte, travmanın çeşidi ne olursa olsun, bayanlarda bu durumun erkeklerden 2-3 kat daha fazla görülmektedir” dedi.
FARKLI PSİKOTERAPİ PROSEDÜRLERİ VAR
Travma sonrası gerilim bozukluğunun psikoterapi tedavisinde, travma odaklı bilişsel-davranışçı terapi yaklaşımlarının ve EMDR tekniğinin (Eye Movement Desensitization and Reprocessing- Göz Hareketleriyle Duyarsızlaştırma ve Tekrar İşleme) bilhassa aktif olduklarının saptandığını söz eden Tatlıdil, “Söz konusu tekniklere ek olarak birinci terapi tercihi olarak görülmese de muhakkak ilaçların da tedavide kullanılması kelam mevzusudur. Bilişsel-davranışçıl terapide bireyin belirtilerinin sürmesine neden olan yanlışlı niyetlerinin sağlıklı kanılarla değiştirilmesi amaçlanır” diye konuştu.
İYİLEŞME SÜRECİ ÖMÜR UZUNLUĞU SÜREBİLİR Mİ?
Afet sonrası bireylerin yaşadığı süreci 4 kademeye ayırmanın mümkün olduğunu belirten Tatlıdil, şu tabirleri kullandı:
“Birinci kademe şok süreci. Birinci anlarda yaşanan ve birkaç gün sürebilen bir yapısı vardır. Odaklanma sorunu, süratli unutma, halüsinasyon, duyarsızlaşma üzere reaksiyonlar kelam bahsidir. İkinci kademe reaksiyon verme süreci. Birinci kademe sonrasında görülebilen ve bir haftaya kadar sürebilir. Yerinde duramama, çok tasa taşıma, gerilime karşı yüksek hassaslık, mide rahatsızlıkları, titreme ve ağlama krizleri üzere reaksiyonlar kelam hususudur. Üçüncü kademe farkındalık ve yas süreci. İkinci kademe sonrası görülen, müddeti bireyin yapısal özelliklerine bağlı çok uzun bir süreçtir. Olanları sorgulama, anlamlandırma, hatalı arama, acıyı derinliğince yaşama, sessizliğe bürünme ve hayalde hesaplaşmalar üzere yansılar kelam bahsidir. Dördüncü kademe düzgünleşme süreci. Ömür uzunluğu sürecek bir devirdir. Sakinlik hükümran olur, duygusal bir hissizlik başlar, hatırladıkça ağlamalar başlar, bastırma ve savunma sistemi tesirlidir.”
Psikolog Tatlıdil, toplumun en çok etkilenen bölümü olan çocuklarla bağlantı kurulurken dikkat edilmesi gerekenler ile ilgili şunları söyledi:
“Deprem travmasını yaşayan kişinin yaşı, bu tecrübeye verilen cevabı etkileyen faktörlerden birisidir. Çocuklar, hayat ve yer kaybı üzere olaylara mana vermekte yetişkinlerden daha fazla zorlanırlar. Hislerini anlatmakta ise deneyimsizdirler. Ailelerin çocuklarının duygusal regülasyonu için yapabileceği birtakım teklifler şu formdadır. Çocuğunuzun yaşanan olayı anlamasına yardımcı olun. Çocuğunuzla irtibat kurarken sakin, sessiz ve rahatsız edilmeyeceğiniz bir ortamda olmaya ihtimam gösterin. Çocuğunuzla bağlantı kurarken onun yaşına uygun maharetler kullanın. Endişelerini isimlendirmesine; dertlerini oyunlarla, masallarla ve fotoğraflarla tabir etmesine takviye olun. Daha sık sarılın, ortak vakit geçirin. Çocuklar için fizikî aktivite yapabileceği imkânların tanınması sağlayabilirsiniz.”
DHA
