Editör: Naim Arıoğlu
İÇ KULAK İLTİHAPLANMALARI (LABİRENTİT)
İç kulağın iltihaplanması olarak bilinen labirentit varlığında baş dönmesine işitme kaybı ve bulantı/kusma eşlik ediyor. Labirentit enfeksiyonlar yahut enfeksiyon dışı etkenlere bağlı olarak gelişebiliyor. Genelde şiddetli baş dönmesine yol açan labirentit varlığında hastanede yatış gerekebiliyor. Ataklar halinde olmayan ve daima devam eden baş dönmesi haftalarca sürebiliyor ve sonrasında bilhassa birtakım hareketlerle ortaya çıkan dengesizlik ile işitme kaybı üzere sekeller bırakabiliyor.
VESTİBÜLER MİGREN
Migren tanısı olan birçok hastada klasik migren atakları dışında bağımsız vertigo atakları görülebiliyor. “Baş ağrısı dışında diğer nörolojik şikayetler oluşturan migrenöz bir tablo olarak karşımıza çıkıyor” diyen Doç. Dr. Deniz Tuna Edizer, teşhis ve tedavi sürecini şöyle anlatıyor: “Migren tanısı varlığında ataklar halinde ortaya çıkabilen baş dönmesi yahut dengesizlik ve baş ağrısı ile istikrar bozukluğu ortasında bir münasebetin tespit edilmesiyle teşhis konuluyor. Baş dönmesi atağı sırasında sıklıkla baş ağrısı görülmemesi ve tetikleyicilerin varlığı değerli özellikler ortasında yer alıyor. Tedavisi genel olarak migren tedavisine benzerlik gösteriyor.”
KULAK KRİSTALLERİNİN YERİNDEN OYNAMASI (BPPV)
Baş dönmesine en sık yol açan hastalıklar ortasında pozisyonel vertigo (BPPV) yer alıyor. Halk ortasında kulak kristallerinin yerinden oynaması olarak bilinen pozisyonel vertigo, baş hareketlerine bağlı olarak, genelde saniyeler süren şiddetli ve kısa müddetli baş dönmesine neden oluyor. “Sıklıkla raftan bir şey almak yahut ayakkabı bağlamak üzere hareketler bu hastalıkta baş dönmesini tetikliyor” diyen Doç. Dr. Deniz Tuna Edizer yerinden oynayan kulak kristallerinin teşhisinin kolay hareketlerle konulup tedavi edilebildiğini belirterek, şöyle devam ediyor:
“Pozisyonel vertigonun yaş ilerledikçe görülme riski artıyor. Bu hastalığın D vitamini eksik olan hastalarda daha sık görüldüğüne dair kıymetli çalışmalar mevcut.”
DENGE HUDUDUNDA İLTİHAP (VESTİBÜLER NÖRİT)
Denge hududunda iltihap olarak tanımlanan vestibüler nörit hastalığı da sık görülen vertigo nedenlerinden birini oluşturuyor. Kulak Burun Boğaz Uzmanı Doç. Dr. Deniz Tuna Edizer hastaların çoklukla öncesinde bir üst teneffüs yolu enfeksiyonunun varlığından bahsettiklerini vurgulayarak, “Vestibüler nörit epeyce şiddetli ve 7-10 gün boyunca daima seyreden, fakat şiddeti azalarak devam eden baş dönmesine yol açıyor. Hastalarda şiddetli bulantı ile kusma da görülüyor ve ağızdan beslenme mümkün olmayabiliyor. Bu nedenle hastaların bir kısmında hastanede takip gerekebiliyor” diyor.
MENİERE HASTALIĞI
İç kulak sıvılarında (endolenf) genişleme sonucu oluşan meniere hastalığı kıymetli bir baş dönmesi etkeni olarak belirtiliyor. Ataklar halinde ortaya çıkan baş dönmesi tipik özelliğini oluşturuyor. Baş dönmesinin yanı sıra atak sırasında işitme kaybı, çınlama ve kulakta dolgunluk hissi, değişen sıklıklarda görülüyor. Diyet değişikliği, ilaç tedavisi ve kulak içine yapılan enjeksiyonlarla hastalık denetim altına alınabiliyor.
BEYİN DAMAR HASTALIKLARI
Baş dönmesine de yol açan damar hastalıklarının değerli bir oranı tıkanıklık sonucu oluşuyor. Damar hastalıkları, etkilenen alana nazaran birçok ek şikayetlere de sebep olabiliyor. Risk faktörleri ortasında sigara içmek, yüksek tansiyon ve diyabet yer alıyor. Doç. Dr. Deniz Tuna Edizer, “Özellikle ani ortaya çıkan durumlarda birinci hedefimiz kısa müddette tanıyı hakikat bir halde koymak ve uygun tedavinin başlatılmasını sağlamaktır” diyor.
HASTALIK DEĞİL BİR BELİRTİ
Vertigo (baş dönmesi) bir hastalık değil, hastalığın oluşturduğu yakınmalardan biri. “Dolayısıyla vertigoya neden olan birtakım hastalıkların varlığı kelam konusu oluyor.” diyen Doç. Dr. Deniz Tuna Edizer baş dönmesinin hangi düzenekle geliştiğini şöyle anlatıyor:
“Dengenin sağlanmasında iç kulak, göz, eklemler ve beyin ortasında hassas bir etkileşim mevcut. Alınan istikrar bilgisi beyinde, yani merkezi hudut sisteminde işleniyor ve ortaya çıkan cevapla istikrar sağlanıyor. İstikrar sistemi genel olarak insan bedeninde çok süratli çalışıyor ve değişikliklere çok süratli karşılık veriyor. Günlük hayatta yaptığımız ve birden fazla vakit farkına bile varmadığımız baş ve beden hareketleri bu istikrar sisteminin süzgecinden geçiyor ve gerekli yanıt oluşturularak gerek bakış üzere görsel dünyamız gerekse postürümüz sabit tutuluyor. Hastalık varlığında ise bir hareket olmamasına karşın istikrar sistemi uyarılıyor ve hareket algısı oluşuyor. Bu durum vertigo olarak isimlendiriliyor.”
