Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB), temelde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ı referans alan ve iktisatta ‘faiz karşıtlığına’ dayanan para siyaseti, 2023 yılının Mayıs ayı ile birlikte büsbütün çöktü.
Mevcut sistemin sürdürülemeyeceğine ikna olan siyasi iktidar, devayı para siyasetini ve iktisat takımlarını değiştirmekte bulurken, iktisadın dümenine geçirilen Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in enflasyonla ve kur artışıyla gayret edebilmek için hayata geçirmeyi düşündüğü yeni senaryolara ait peşi sıra varsayımlar yürütülmeye devam ediyor.
6 Şubat zelzelesinin akabinde, seçimleri AKP’nin kazanması ve mevcut ekonomik anlayışın sürdürülmesi halinde dolar mevduatlarının dondurulabileceği ihtarında bulunan ekonomist Atilla Yeşilada, Bakan Şimşek’in ve TCMB Lideri Hafize Gaye Erkan’ın misyona getirilmesiyle birlikte bu ihtimalin ortadan kalktığını belirtmiş olsa da, döviz hesapları için yeni bir kısıtlamanın hayata geçirilebileceğini sav etti.
“DERHAL SERVET VERGİSİ ÇIKARILMALI”
Yeşilada, enflasyon ile çaba edebilmek ve ani kur artışlarını baskılamak için 21 Aralık 2021’de hayata geçirilen Kur Muhafazalı Mevduat (KKM) uygulamasını tasfiye edebilmek ismine izlenecek iktisat siyasetlerinin tek başına faydalı olmayacağını belirtirken, ek tedbirlere başvurulmasının mümkün olduğuna dikkat çekti.
Bu ek önlemlerin ne olacağına yönelik yorumlarda bulunan Şimşek, halihazırda vergi yükü ile orta gelirli ve düşük gelirli vatandaşların çok büyük bir yoksulluk girdabına sürüklendiğini, buna rağmen verginin daha fazla tabana yayılmaya çalışılabileceğini belirterek, iktisat idaresine alternatif bir yol gösterdi.
Yeşilada, Türkiye’de son yıllarda bozulan gelir dağılımı istikrarına atıfta bulunarak, bankada belli bir sonun üzerinde döviz birikimi olan vatandaşlardan tek seferlik ek vergi alınması yolunun tercih edilmesi gerektiğini açıkladı.
İşte Yeşilada’nın açıklamalarından öne çıkanlar…
Sonuca giderken her türlü araç legal ise, maalesef bu biçimde de yapabilirler. Dolaylı vergileri artırarak, fakirin daha da fakirleşmesine neden olursunuz. Düzgün uygularsanız enflasyon düşer mi? Evet düşer lakin dar gelirli vatandaşın daha da boğazını sıkmış olursunuz. Şunu katiyetle vurgulamak istiyorum. Seçimlere bir yıl kala biz bunu söylemeye başladık ve beşerler sandığa giderken, en azından bu bilgi kulaklarında vardı. Sandıkta bu bilgi varken oy verdiler ve sonuçlarına da daima birlikte katlanacaklar.
Bana kalırsa ne yapılmalı? Bunlarla uğraşmak yerine derhal servet ve üst gelir kümelerine ek vergi koyulmalı. Vergi tahsilatı artırılarak, bütün vergi kaçaklarının ortadan kaldırılması ve bütün gereksiz teşviklerin bertaraf edilmesi gerekiyor. Fakat gaye enflasyonu düşürmekse, bunu fiyatlı çalışanlara verilen fiyatı düşürmeye giderek da yapabilirsiniz. Benim tercih ettiğim yol bu olmazdı lakin yapılabilir mi? Evet.
“DÖVİZ HESABI OLANLARDAN BİR KEREYE MAHSUS EK VERGİ ALINMALI”
Enflasyonu toplumun geniş bölümüne yaymadan gayret etmek mümkün müdür? Evet… Şöyle düşünmek lazım, zenginlerden aldığınız vergi ile artırım yaparsanız, bunun enflasyona tesiri borçlanma ile yaptığınız zama nazaran çok daha düşük olur.
Bankada birkaç milyon dolarınız varsa ya da daha fazlası bir sefere mahsus olmak üzere ekstra bir ödeme yapacaksınız. Elinizdeki konut ya da öteki mali bölümde olmayan yatırımların gerçek kıymeti ortaya çıkacak ve bunlar üzerinden vergilendirileceksiniz. Gelir vergisinde ise önemli bir formda barem artırılacak ve yüz bin, iki yüz bin dolar üzerinde kazanıyorsanız o vakit yüzde 45’lere çıkacak bir vergi kesintisi olacak. Lakin daha kıymetli bir şey var. ABD’lilerin ve İngilizlerin yaptığı üzere yasal yollarla vergi masrafından kaçılmak için başvurulan bütün yolları tıkayacaksınız ve bir formda herkes, istese de istemese de vergisini ödeyecek. Bu halde enflasyona mani olabilirsiniz.
Eğer bunu yaparsanız, yoksul ve orta gelirli kısma “Bakın biz yükü adil olarak, hatta güçlü olanlara daha ağır bir halde dağıtıyoruz. Lütfen siz de birkaç yıl dayanın” diyebilecek yüzünüz olur. Türkiye’nin gelir adaletsizliği ve fakirlik meselesini, minimum fiyata artırım yaparak ya da maaşlarda artışa giderek çözmeye çalışmayın. Toplumsal yardım programları ile yapın. Bunların ikisinin tesiri çok farklıdır. Siz minimum fiyata artırım yaptığınızda, bütün şirketlerin maliyetini yükseltiyorsunuz ve sırf enflasyonun değil tıpkı vakitte ihracat ve üretim verimliliği üzerinde çok önemli yan tesirler yaratıyorsunuz. Yükü taşıyabilene değil, iş dünyasına yüklüyorsunuz.
