Editör: Erkavim Yıldırım
Aralıklı açlık diyetleri son yıllarda tıp dünyasında sıklıkla yer almaya başlamıştır. İnsanoğlu var olduğu günden bugüne bazen yiyecek aramak için bazen de dini oruçlar ile açlığı daima deneyimlemiştir. Klinikte, aralıklı açlık pek çok çeşitte olmakla birlikte çoklukla dönüşümlü açlık ve vakit kısıtlı açlık halinde uygulanmaktadır. Dönüşümlü açlık; bireylerin güç muhtaçlıklarının yüzde 25’ini tükettiği açlık günleri ile hür tüketim günlerinden oluşmaktadır. Vakit kısıtlı açlık ise kısıtlı bir müddette besin alımı, kalan müddette açlık yapılan bir beslenme modelidir.
İŞTE YARARLARI
Yapılan çalışmalar aralıklı açlığın metabolizma üzerinde değerli yararları olduğunu belirtmektedir. Fakat uygulanan aralıklı açlık modeline nazaran sıhhat çıktıları farklılık göstermektedir. Genel olarak, gerçek planlanan aralıklı açlığın yararları şu biçimde sıralanabilir:
Kan şekerinin dengelenmesi
Uzun vadeli tokluk sağlanması
İnsülin direncinin azalması ve insülin hassaslığının artması
Kan yağlarının (trigliserit, kolesterol) düşmesi
Karaciğer yağlanmasının azalması
Bağırsak florasında olumlu değişimler
Bağırsak geçirgenliğinde azalma
Otofajinin (yenilenme, onarım) desteklenmesi
İnflamasyonun baskılanması
Sirkadyen ritmin düzenlenmesi
Zayıflama
Yağ metabolizmasının uygunlaşması (beyaz yağ dokusunun kahverengileşmesi, yağlı dokunun azalıp yağsız dokunun artması, yağ dokusunda inflamasyonun azalması)
Aralıklı açlık ile ilgili çalışmalar devam ederken, kalori kısıtlamalı diyetlerle de karşılaştırmalar yapılmaktadır. Bu cins çalışmalarda farklı sonuçlar elde edilse de, aralıklı orucun nasıl planlandığı çok kıymetlidir. Yapılan bir çalışmada kalori kısıtlamalı diyet ile 2 farklı aralıklı oruç karşılaştırılmış ve aralıklı oruç diyetlerinin beden yağını ve insülin direncini azaltmada daha tesirli olduğu bulunmuştur. Bunun açlığın inflamasyonu azaltıcı ve onarmayı artırıcı tesirlerinden kaynaklandığı düşünülmektedir.
AÇKEN METABOLİZMA NE YAPIYOR
Kontrollü açlıkta karaciğer ve kaslarda glikojenin (depolanmış şeker üzere düşünebilirsiniz) bitmesi ile beyin ve öteki hayati organlar, ketonları (vücutta şeker kalmadığında kullanılan kimyasallar) kullanmak zorunda kalır ve beyin ile otonomik hudut sistemi besin yoksunluğuna karşı adaptasyon cevapları geliştirir. Bu metabolik değişim, beyin, kalp ve kasları güçlendirir ve bunların işlevlerini düzgünleştirir, inflamasyonu azaltır ve böylece çağdaş hayatın gerilimine karşı direncimizi artırır.
NASIL YAPILMALIDIR?
Aralıklı açlığın sıhhat üzerinde olumlu tesirlerini görebilmek için hakikat biçimde planlanması çok değerlidir. Aralıklı açlık diyetlerinde bilhassa, günde 13-16 saat gece açlığının olduğu uygulamalar önerilmektedir zira beden gece saatlerinde kendini yenilediğinden, gece açlıkları ve vakit kısıtlı açlıklar bağışıklığı ve güzelleşmeyi desteklemektedir.
Kilo verme ve insülin direncini azaltmaya yönelik, aralıklı oruç yapılacaksa kesinlikle karbonhidrat tüketiminde azaltmaya gidilmeli, gereğince protein alınmalı, işlevsel yağlar kullanılmalı ve kişinin ihtiyaçları, ömür şartları göz önünde bulundurularak şahsa özel planlama yapılmalıdır.
Aralıklı açlık diyetlerinin genel sıhhat üzerine olumlu tesirleri olduğu üzere uzun periyodik halde ve bilinçsizce yapıldığında çok kilo kaybı, bağışıklığın zayıflaması, organ yetmezliği, şuur kaybı üzere çok önemli sıhhat sorunlarına yol açabilmektedir. Bu nedenle kesinlikle uzman denetiminde, şahsa özel bir program planlanmalıdır.
