Editör: Erkavim Yıldırım
Bazen çıkarken bazen de çıkmadığı için var olan dişleri sıkıştıran, ortodontik tedavi muhtaçlığına sebep olabilen 20 yaş dişleri, çene eklem sorunlarına yol açabiliyor. Diş Doktoru Dr. Melih Şengül çıksa da çıkmasa da sıkıntıya yol açabilen 20 yaş dişleri konusunda tüm merak edilenleri şu halde yanıtladı:
“Genellikle 20’li yaşlar itibariyle çıkmaya başladığı için 20 yaş dişi olarak isimlendirilse da bu dişler bazen 15 yaşında, bazen 30 yaşında çıkabilir. En son çıkan daimi dişlerden sonuncusudur. Artık yetişkin düzeyine geçildiğinin işareti olarak görülür.
20 yaş dişi hiç gelişmemiş, var olmayan bireyler de vardır. Şahısta 20 yaş dişi çıkmamış ya da hiç oluşmamış olabilir. Ağzımızda 4 tane olan 20 yaş dişlerinden üçü var biri yok, ikisi var ikisi yok üzere hadiseler da görülebiliyor. Müşahedelerimize nazaran konuşmak gerekirse, bu dişler çiğneme işlevlerine pek katılmıyorlar. Meslek hayatımda, çene kemiği, alt ile üst 20 yaş dişlerinin birbirine kavuşacak kadar geniş olduğu, rahatlıkla çıkabildiği çok az hasta gördüm. Hasebiyle o dişler çıkmaya çalışırken ya yamuk çıkıyor, yanağa gerçek baskı yaparak sorunlu çıkıyor; çıkmaya çalışırken ağrı yapıyor, öndeki dişi çürütebiliyor ya da çıkabildiyse de ulaşılamayan bölgede olduğu için çoklukla hasta o dişi temizleyemiyor, fırçalayamıyor. Çoklukla çıkmaya çalışırken daha büyük sorunlar oluşturabileceği için daha o kademede çekim planlanmasını uygun buluyoruz.
HER 20 YAŞ DİŞİ ÇEKİLİR Mİ?
Her 20 yaş dişi çekilmez. Birtakımı nadiren olsa da yerini bulmuştur. Artık oturmuş, bir çapraşıklığa neden olsa da olmuştur zati. O saatten sonra durduk yere bunu çekelim demeyiz. O çapraşıklığa neden olmadan evvel o dişi çekmenin yararlarını da yadsıyamayız. Diyelim ki 20 yaş dişi çıktı ve çiğnemeye katılıyor, çok hoş kapanış da verdi o vakit da çekilmez. Çiğneme sisteminde düzgün ve sürdürülebilir halde hakikat işleve ulaşmış 20 yaş dişleri ile ilgili bir sorunumuz yok. Onların ağızda kalması elbette değerli.
Düzgün formda sürülmeyen ya da tedavi edilmeyen 20 yaş dişleri çenede kist, kırık, boşluk ya da kilitlenmelere yol açabilir mi?
Çıkmış 20 yaş dişleri bazen başka dişleri iterek çapraşıklığa ve kapanış sıkıntılarına yol açabilir. Bu da ortodontik tedavilere muhtaçlık duyulmasına sebep olabilir. 20 yaş dişlerinin çıkmaması ise diğer sıkıntılara yol açabilir. Bu dişler birden fazla vakit gömülü kalır. Şayet 20 yaş dişi gömülü ise uzun vakit rahatsızlık vermeden uyuyabilir. Bu sebeple orta ara takip edilmesi gerekir. Yılda bir sefer sinema yahut röntgen ile bakılmasını öneriyoruz. Bazen yan dönmüş de olabiliyorlar. Ağız içinde sürecek üzere bir konuma sahip olmadığı oluyor. Çoklukla sorun açtığı yahut açabileceği için çekilmesi daha yanlışsız oluyor. İleride sorun açmasını beklemek yanlışsız değil. Sorun açtığında maalesef müdahale için geç kalınmış, etrafındaki dişlere de ziyan vermiş oluyor.
20 YAŞ DİŞLER ÇİĞNEME SİSTEMİMİZİ OLUMSUZ TESİRLER Mİ?
Çiğneme sistemi açısından baktığımızda; 20 yaş dişinin çıkacak olması, oradaki dokuları kabartarak çiğneme aktifliğini bozabilir. Çene hareketlerinde kısıtlılığa neden olabilir. Çiğneme hareketlerinde neden olduğu kısıtlılık, eklem sorunlarını doğurabilir. Eklem ve çene hakikat halde, ön-arka-yan hareketlerde kısıtlamaya uğrayabiliyor. Bazen de 20 yaş diş çapraşıklığa neden olur ve çiğneme sistemini bozabilir. Bu durumda o dişi çekmek kâfi olmaz, tekrar çiğneme sistemini düzeltmek için tedavi gerekebilir. Çekilen 20 yaş dişinin yerinin boş kalması çiğneme aktifliğini bozmaz, çiğneme meselelerine yol açmaz aksine var olması daha çok sorunlara neden olur.
Hareket kısıtlaması ve çapraşıklığa yol açması yanı sıra 20 yaş diş bölgesine diş fırça erişimi ve temizlemesi de zordur.
20 YAŞ DİŞE YANLIŞ MÜDAHALE ÇENE AÇISINDAN NASIL SIKINTILARA YOL AÇAR?
20 yaş dişi yükseltisi sebebiyle, çene hareketlerine kısıtlamaya yol açabilir. Bu sebeple çekmek gerekebilir. Kıymetli bir nokta da, 20 yaş dişini soruna yol açmadan çekmektir. Bazen diş tabibi olarak yol açacağı sorunları görüp hastamıza uyarırız. Hastamız “şu an sorunum yok ki, niçin çekelim, kendi dişim” üzere düşünüyor. Lakin sonrasında daha travmatik, derin ve masraflı tedaviler gerekebiliyor. Bu tedavilerden kurtarmak için temel önemsediğimiz, ağız sıhhati stabilizasyonunu değiştirmeyecek, ömür uzunluğu birebir formda sürdürülebilir olan çiğneme sistemini korumaktır. Bunun önünde tehdit oluşturan 20 yaş dişleri zati belirlidir ve çekilmesi daha yanlışsız olacaktır.
GÖMÜLÜ DİŞE NASIL MÜDAHALE EDİLİR
Duruma, büsbütün kemiğin içinde gömülü yahut kemiğin içinde ancak bir kısmı da kemiğin dışında, diş eti ve kemiğinin oldukça içinde olan dişler olarak bakıyoruz. Şayet artık ağız içinde açılımı varsa ve gömülüyse de onu çekmek gerektiğini düşünüyoruz. Zira açıklığın olmasıyla bir arada ağız sıvıları, yediklerimizin kalıntıları o bölgeye gidiyor ve fırçalanamayan bir bölge olması birtakım rahatsızlıkları daha olağandan süratli tetikliyor.
20 yaş dişlerin çekimi hepimizde travmatik bir durumdur. Bu bahiste bir gelişme var mı?
Herkesin hayatında başına gelen ve tatsız şeylerden biri olarak isimlendirilir 20 yaş diş çekimi. Günümüzde bu operasyonlar geçmişe nazaran daha kolay yollarla, daha az travmalarla, daha kolay ve ağrısızı bir biçimde yapılabiliyor. Gömülü çekim ve olağan çekim ortasında farklar var elbette. Bazen dikiş atılması gerekebiliyor ancak ekseriyetle 1 hafta içinde bu problemler ortadan kalkıyor ve 20 yaş diş çekimi birkaç gün içerisinde kendi kendine güzelleşebiliyor.”
İHA
